មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានរិះគន់សំណើរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) និងសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនដែលស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញអត្តសញ្ញាណអ្នកជាប់ឃុំដែលឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ នៅពន្ធនាគារទូទាំងប្រទេស ដោយថា ធ្វើឡើងតាមតែបបូរមាត់។
ការិយាល័យ UN នៅកម្ពុជា បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ ដោយស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បញ្ចេញព័ត៌មានជាក់លាក់អំពីចំនួនអ្នកជាប់ឃុំដែលឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ក្នុងពន្ធនាគារនៅទូទាំងប្រទេសដែលកំពុងចង្អៀតណែន និងស្នើឱ្យមានតម្លាភាពកាន់តែខ្លាំងក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានទាក់ទងនឹងការផ្ទុះការចម្លងនៅទីនោះ ឱ្យស្រដៀងនឹងករណីឆ្លងនៅកន្លែងផ្សេងៗទៀត។
សំណើនេះធ្វើឡើងមួយសប្តាហ៍ក្រោយអង្គការអន្តរជាតិ២ អំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំក្នុងបទល្មើសស្រាលៗឬអ្នកជាប់ឃុំដែលកំពុងរង់ចាំការកាត់ទោសឱ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្តោះអាសន្ន ក្រោយពីជំងឺកូវីដ-១៩បានឆ្លងរាលដាលចូលទៅក្នុងពន្ធនាគារ។
អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន សរសេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញថា UN និងសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនធ្លាប់រិះគន់អាជ្ញាធរបញ្ចេញអត្តសញ្ញាណអ្នកជំងឺកន្លងមកថា ជាការរំលោភបំពានសិទ្ធិឯកជនភាពបុគ្គល។ លោកថា ថ្មីៗនេះ ស្ថានប័នទាំងនោះបែរជាស្នើឱ្យអាជ្ញាធរបញ្ចេញអត្តសញ្ញាណអ្នកជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារដែលឆ្លងជំងឺទៅវិញ។
លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ប្រាប់ វីអូឌី តាមសារ Telegram នៅថ្ងៃនេះថា៖ «យើងមិនយល់ថាពួកគាត់ចង់បានអីឱ្យពិតប្រាកដ ហើយទ្រឹស្តីសិទ្ធិមនុស្សដែលគាត់លើកឡើងហ្នឹង មើលទៅវានៅលើតែបបូរមាត់ ស្រេចតែគាត់ថា! ហើយមិនដឹងមានស្តង់ដារប៉ុន្មាន! ចំពោះខ្ញុំ មិនមែនមានស្តង់ដារពីរទេ នេះស្តង់ដារលើសពីពីរទៅទៀត»។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលរូបនេះបន្ថែមថា ការបង្ហាញអត្តសញ្ញាណអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើឡើងកន្លងមក គឺដោយផ្អែកលើភាពចាំបាច់ក្នុងការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះទៅកន្លែងផ្សេងៗ ប៉ុន្តែចំពោះអ្នកជាប់ឃុំដែលឆ្លងគឺមិនចាំបាច់ទេ ដោយសារពួកគេស្នាក់នៅមួយកន្លែង។
យ៉ាងណា លោកថា ចំពោះការស្នើសុំតួលេខអ្នកឆ្លងមិនមានបញ្ហានោះទេ ហើយអាជ្ញាធរក៏បានលាតត្រដាងតាមអ្នកសារព័ត៌មានជាហូរហែមកដែរ ហើយអាជ្ញាធរក៏បានចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលក្នុងចំណោមអ្នកជាប់ឃុំ ដូចជា ការដាក់អ្នកជំងឺឱ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីអ្នកដទៃ និងបញ្ជូនពួកគេទៅព្យាបាល ជាដើម។
លោកថ្លែងថា៖ «ដូចនៅពន្ធនាគារខេត្តកណ្តាល ទើបប្រកាសព្រឹកមិញ ប៉ុន្មានរយនាក់ជាង! អាហ្នឹងវាមានទៅស្អី! ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលគេស្នើសុំដូច Human Rights Watch អង្គការសង្គមស៊ីវិល ក្រុមសកម្មជនអីហ្នឹង ស្នើសុំមិនមែនតែតួលេខ! ពួកគេស្នើសុំដល់ទៅព័ត៌មានលម្អិត ដូចជា អត្តសញ្ញាណអ្នកដែលជាប់ឃុំទៀត។ យើងគិតថា វាមិនចាំបាច់»។
លោកស្រី Pauline Tamesis ប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា បដិសេធថា UN បានស្នើឱ្យមានការបញ្ចេញព័ត៌មានអត្តសញ្ញាណអ្នកជាប់សង្ស័យឆ្លងកូវីដ-១៩ ក្នុងពន្ធនាគារ។
ប្រភពដដែលបន្តថា ការិយាល័យ UN ប្រចាំនៅកម្ពុជា បានអំពាវនាវឱ្យមានតម្លាភាពកាន់តែខ្លាំងក្នុងការបញ្ចេញព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្ទុះករណីឆ្លងក្នុងពន្ធនាគារ គឺដើម្បីស្វែងយល់ពីការរីករាលដាលនៃជំងឺឆ្លងនៅទីនោះ និងផលប៉ះពាល់ទៅលើអ្នកទោស អ្នកជាប់ឃុំ និងមន្ត្រីពន្ធនាគារ រួមទាំងតម្រូវការចាំបាច់ផ្សេងទៀត ដែលអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធកាតព្វកិច្ចរបស់អង្គការក្នុងការចុះអង្កេតលើស្ថានភាព និងផ្តល់ជាជំនួយមនុស្សធម៌តាមការស្នើរបស់អាជ្ញាធរ។
លោកស្រី Pauline Tamesis បន្ថែមថា៖ «ការអំពាវនាវដែលធ្វើឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ មិនគួរត្រូវបានបកស្រាយថាជាការអំពាវនាវឱ្យបង្ហាញព័ត៌មានឯកជនបុគ្គលដែលប្រហែលជាត្រូវបានធ្វើតេស្តវិជ្ជមានកូវីដ-១៩នោះទេ។ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សរាប់ទាំងសិទ្ធិឯកជន គឺសំខាន់បំផុតក្នុងការឆ្លើយតបនឹងការរីករាលដាលនៃជំងឺឆ្លង»។
ដោយឡែក នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅតំបន់អាស៊ី លោក Phil Robertson ចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ថាជាការព្យាយាមបិទបាំងភាពបរាជ័យ និងខ្វះតម្លាភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងនិងការពារអ្នកជាប់ឃុំពីជំងឺឆ្លង។
លោកប្រាប់ វីអូឌី តាមសារអ៊ីម៉ែលថា អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានលាក់បាំងសូម្បីចំនួនអ្នកឆ្លងនៅពន្ធនាគារនិងអ្នកពាក់ព័ន្ធដែលបានយកសំណាកទៅធ្វើតេស្ត ដែលចំណុចនេះធ្វើឱ្យអង្គការជាតិនិងអន្តរជាតិមានមន្ទិលលើប្រសិទ្ធភាពនៃវិធានការដែលបានអះអាង។
លោកបន្ថែមថា៖ «កម្រិតចំនួនអ្នកជាប់ឃុំច្រើនហួសហេតុនៅក្នុងពន្ធនាគារ គឺជាការពិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរមិនបានពិចារណាលើអនុសាសន៍សម្រាប់ការដោះលែងអ្នកទោសដែលងាយរងគ្រោះ និងអ្នកដែលស្ថិតនៅក្នុងការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នក្រោមបទឧក្រិដ្ឋស្រាលនិងអហិង្សាទេ»។
អនុប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការរិះគន់ចំពោះការបង្ហាញអត្តសញ្ញាណអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩កន្លងមក គឺដោយសារអាជ្ញាធរបានបង្ហាញទាំងរូបថត ឈ្មោះ និងអាសយដ្ឋានជាក់លាក់ ប៉ុន្តែចំពោះការស្នើត្រឹមតួលេខចំនួនឆ្លងនោះ មិនមែនជាការស្នើឱ្យបង្ហាញអត្តសញ្ញាណទេ។
លោកបន្ថែមថា ការមិនបង្ហាញព័ត៌មានជាក់លាក់ពីតួលេខអ្នកជាប់ឃុំដែលឆ្លងនិងអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងពន្ធនាគារជាដើម ធ្វើឱ្យស្ថាប័នអង្គការជាតិនិងអន្តរជាតិដែលមានបំណងចង់រួមសហការជាមួយអាជ្ញាធរ ជួបឧបសគ្គច្រើនក្នុងការជួយគិតគូរស្វែងរកដំណោះស្រាយ ហើយក៏ធ្វើឱ្យក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេមានការព្រួយបារម្ភផងដែរ។
លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា៖ «វាធ្វើឱ្យក្រុមគ្រួសាររបស់ជនជាប់ឃុំ គាត់មានការបារម្ភ ពីព្រោះវាអត់មានព័ត៌មានអីជាក់លាក់ទេ ចំនួនទិន្នន័យពិតប្រាកដអត់មាន។ ហើយយើងមើលខាងក្រៅ ក្រសួងសុខាភិបាលគាត់បង្ហាញនូវតួលេខមួយថ្ងៃៗមានប៉ុន្មាន គឺបង្ហាញច្បាស់លាស់ អ៊ីចឹងយើងចង់ឱ្យខាងពន្ធនាគារក៏មានការបង្ហាញដែរ»។
កាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុន មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់ថា ពន្ធនាគារចំនួន៤ ក្នុងចំណោមពន្ធនាគារនៅទូទាំងប្រទេសចំនួន២៨ ដែលមានអ្នកជាប់ឃុំសរុបប្រមាណ៤០ ០០០នាក់ មានផ្ទុះករណីឆ្លងជំងឺកូវីដ-១៩ ដោយផ្តើមដំបូងនៅដើមខែឧសភានេះ មានចំនួន៣៤ករណី នៅពន្ធនាគារខេត្តព្រះសីហនុ។ បន្ទាប់មក នៅថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ផ្ទុះ១៨ករណី នៅពន្ធនាគារព្រៃស រាជធានីភ្នំពេញ និងក្នុងចំនួនមិនជាក់លាក់នៅពន្ធនាគារ PJ រាជធានីភ្នំពេញ ខណៈពេលដែលពន្ធនាគារខេត្តកណ្តាលមានអ្នកឆ្លងកើនដល់ជាង៣០០នាក់ គិតចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភាមក៕
កែតម្រូវ៖ វីអូឌី សូមធ្វើការកែតម្រូវកថាខណ្ឌ៖ «វីអូឌី មិនអាចទាក់ទងសុំការអធិប្បាយជុំវិញការលើកឡើងរបស់មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពីតំណាងការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជាបានភ្លាមៗទេ នៅថ្ងៃចន្ទនេះ។» ខ្លឹមសារដែលកែតម្រូវបន្ថែមគឺ «លោកស្រី Pauline Tamesis ប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា បដិសេធថា UN បានស្នើឱ្យមានការបញ្ចេញព័ត៌មានអត្តសញ្ញាណអ្នកជាប់សង្ស័យឆ្លងកូវីដ-១៩ ក្នុងពន្ធនាគារ។ ប្រភពដដែលបន្តថា ការិយាល័យ UN ប្រចាំនៅកម្ពុជា បានអំពាវនាវឱ្យមានតម្លាភាពកាន់តែខ្លាំងក្នុងការបញ្ចេញព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្ទុះករណីឆ្លងក្នុងពន្ធនាគារ គឺដើម្បីស្វែងយល់ពីការរីករាលដាលនៃជំងឺឆ្លងនៅទីនោះ និងផលប៉ះពាល់ទៅលើអ្នកទោស អ្នកជាប់ឃុំ និងមន្ត្រីពន្ធនាគារ រួមទាំងតម្រូវការចាំបាច់ផ្សេងទៀត ដែលអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធកាតព្វកិច្ចរបស់អង្គការក្នុងការចុះអង្កេតលើស្ថានភាព និងផ្តល់ជាជំនួយមនុស្សធម៌តាមការស្នើរបស់អាជ្ញាធរ។ លោកស្រី Pauline Tamesis បន្ថែមថា៖ «ការអំពាវនាវដែលធ្វើឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ មិនគួរត្រូវបានបកស្រាយថាជាការអំពាវនាវឱ្យបង្ហាញព័ត៌មានឯកជនបុគ្គលដែលប្រហែលជាត្រូវបានធ្វើតេស្តវិជ្ជមានកូវីដ-១៩នោះទេ។ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សរាប់ទាំងសិទ្ធិឯកជន គឺសំខាន់បំផុតក្នុងការឆ្លើយតបនឹងការរីករាលដាលនៃជំងឺឆ្លង»។
