ក្រុមអង្គការ-សមាគមជាង៤០ស្ថាប័ន ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលស្តារសេរីភាពសារព័ត៌មានសេរីនិងឯករាជ្យឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនបានពេញលេញ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ និងគ្មានការយាយីដោយប្រព័ន្ធច្បាប់និងការរឹតត្បិតពីអាជ្ញាធរ។
ការទាមទារនេះធ្វើឡើងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយចេញផ្សាយចំទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភលោក ខួបលើកទី២៨ ថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ម្សិលមិញ។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការ-សមាគមចំនួន៤៥ស្ថាប័ននោះ បានលើកឡើងថា ពួកគេមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការបន្តធ្លាក់ចុះនូវសេរីភាពសារព័ត៌មានសេរី និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅកម្ពុជា នាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ពួកគេបានកត់សម្គាស់ថា ក្នុងឆ្នាំ២០២០ មានអ្នកកាសែតមិនតិចជាង៧២នាក់នោះទេ ត្រូវបានយាយីតាមផ្លូវតុលាការ ដែលក្នុងនោះមាន៤២នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួនសាកសួរឬចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលទាំងនោះបន្តថា អ្នកដែលត្រូវចាប់ខ្លួនភាគច្រើនត្រូវបានចោទប្រកាន់ពី «បទញុះញង់» ខណៈអតីតអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី លោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន បានរងនូវការចាប់ខ្លួនកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទ«ចារកម្ម និងផលិតរូបភាពអាសអាភាស»នោះ នៅមិនទាន់បានដោះស្រាយបញ្ចប់នៅឡើយ បើទោះជាពេលនេះពួកគេត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំក៏ដោយ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបន្តកត់សម្គាល់ទៀតថា នៅឆ្នាំ២០២០ យ៉ាងហោចណាស់មានអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន២២នាក់ ដែលសកម្មក្នុងការរាយការណ៍ពីបទល្មើសព្រៃឈើ ត្រូវបានវាយប្រហារឬគំរាមកំហែងដោយអំពើហិង្សា សងសឹក អំឡុងពេលបំពេញភារកិច្ច ហើយពុំមានការស៊ើបអង្កេតត្រឹមត្រូវពីនគរបាលយុត្តិធម៌នោះទេ។
មួយវិញទៀត ក្រុមអង្គការ-សមាគមទាំងនោះលើកឡើងថា នៅក្នុងបរិបទនៃការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩នេះ អាជ្ញាធរក៏បានរឹតបន្តឹងនិងមិនអត់ឱនចំពោះសំឡេងរិះគន់ ដែលករណីនេះនឹងធ្វើឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានកាន់តែងាយរងគ្រោះពីការយាយីនិងការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការ ចំពោះសកម្មភាពរាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់ខ្លួនទៅលើប្រធានបទពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺរាតត្បាតនេះផងដែរ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាដែលបានកើតឡើងទាំងនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានទាមទារទៅ «រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវចាត់វិធានការជាក់ស្តែង ដើម្បីបង្កឱ្យមានបរិយាកាសអំណោយផល ដែលសេរីភាពសារព័ត៌មានត្រូវបានការពារនិងលើកកម្ពស់ ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនិងអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ អាចបំពេញតួនាទីដ៏សំខាន់របស់ខ្លួនបានដោយសេរី និងគ្មានការប្រឈមមុខនឹងការយាយី ការសងសឹក ឬប្រថុយជីវិតរបស់ខ្លួន»។
អង្គការ-សមាគមទាំងនោះក៏បានទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការច្បាស់លាស់ ដើម្បីធានាថា អ្នកសារព័ត៌មានត្រូវបានការពារនៅពេលបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួន និងបញ្ចប់នូវរាល់អំពើនិទណ្ឌភាពនៃឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន តាមរយៈការធ្វើការស៊ើបអង្កេតប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ឯករាជ្យភាព តម្លាភាព និងការកាត់ទោសជនល្មើស ដោយអនុលោមទៅតាមបទដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
ពួកគេផ្តល់ជាយោបល់ថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាមិនអាចសម្រេចបាននូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ បើគ្មានសារព័ត៌មានសេរីនិងឯករាជ្យ ដែលអាចទទួលបានព័ត៌មាន ក៏ដូចជាតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពរបស់ស្ថាប័នរដ្ឋ»។
អ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក ឆាយ គឹមខឿន បានច្រានចោលការលើកឡើងនេះ ដោយថា វិធានការរបស់អាជ្ញាធរបានធ្វើទៅលើតែអ្នកបំពានច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ហើយការរឹតបន្តឹងប៉ុន្មានខែមកនេះជាការអនុវត្តវិធានសុខាភិបាល ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩។
លោកថា៖ «គេអត់ឱ្យមានសិទ្ធិដើរទៅតំបន់ក្រហម ដើម្បីការពារអាយុជីវិតគាត់ តើម៉េចធ្វើដូច្នោះ? អានេះជាការលើកឡើងងងឹតងងុល គ្មានការពិចារណាទេ ដើម្បីតែប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល»។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា ករណីប្រើហិង្សាលើអ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួន សមត្ថកិច្ចត្រូវការពេលដើម្បីតាមស្វែងរកអ្នកពាក់ព័ន្ធដើម្បីចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស ដែលជាស្ថានប័នអនុវត្តច្បាប់មួយទៀតរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក អេង ហ៊ី បានឆ្លើយតប វីអូឌី តាមរយៈវេទិកាពិសេសស្តីពី «សកម្មភាពនិងលទ្ធផលនៃការអនុវត្តរបស់ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ លើការទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ក្នុងប្រទេស» នាថ្ងៃនេះថា វិធានការកន្លងទៅ ជាការអនុវត្តច្បាប់ មិនមែនជាការរឹតបន្តឹងសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មាននោះទេ។
លោកថា៖ «បើសិនគោរពច្បាប់ទាំងអស់គ្នា យើងមិនទៅឃាត់ខ្លួនគាត់ដែរ ទោះបីជាអ្នកសារព័ត៌មានក្តី មិនមែនអ្នកសារព័ត៌មានក្តី កាលណាប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ កាលណាមានធាតុផ្សំពិតប្រាកដ គឺយើងត្រូវតែឃាត់ខ្លួន»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន យល់ថា ការទាមទាររបស់ក្រុមអង្គការ-សមាគមទាំងនោះ ហាក់មិនបានជំរុញឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានពង្រឹងវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួនទេ តែហាក់បានជំរុញឱ្យសារព័ត៌មានគេចចេញពីការគោរពច្បាប់ទៅវិញ។
លោកថា៖ «ការទាមទាររបស់គាត់ចង់បានតែសេរីភាព ហើយមិនចង់ឱ្យអនុវត្តច្បាប់ ហ្នឹងគឺជាការទាមទារមួយមិនស្របទៅនឹងច្បាប់អន្តរជាតិនិងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ ចាត់ទុកសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនេះថា គ្រាន់តែជាលើកឡើងដោយគ្មានការពិចារណារបស់ក្រុមមនុស្សមួយក្រុមតូចដែលមើលមិនឃើញទង្វើល្អរបស់រដ្ឋាភិបាលប៉ុណ្ណោះ បើទោះជារដ្ឋាភិបាលបានចាត់ទុកអ្នកសារព័ត៌មានជាមនុស្សអាទិភាពក្នុងការផ្តល់វ៉ាក់សាំងការពារកូវីដ-១៩មុនគេ ដូចឥស្សរជននយោបាយមួយចំនួនក៏ដោយ។
លោកថា៖ «យើងមិនដែលឃើញអ្នកមួយក្តាប់តូចនោះលើកឡើងអំពីអ្វីដែលជាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលយើង នៅក្នុងការការពារអ្នកសារព័ត៌មានទេ ប៉ុន្តែគាត់លើកឡើងតែអ្វីដែលជាចំណុចនិងក្រុមគោលដៅអ្នកសារព័ត៌មានណា ដែលជាក្រុមគោលដៅនិងផលប្រយោជន៍ដល់ក្រុមគាត់តែប៉ុណ្ណោះ»។
យ៉ាងណា លោក ប៉ា ងួនទៀង ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) និងជាស្ថាប័នមួយបានចូលរួមចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនេះដែរ បានថ្លែងក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូលក្នុងទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញថា លោកស្វាគមន៍ចំពោះអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើល្អនិងបង្កើតបរិយាកាសល្អសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន។ ប៉ុន្តែលោកថា រដ្ឋាភិបាលក៏ត្រូវមានកាតព្វកិច្ចក្នុងការធានាសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មាននិងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅកម្ពុជា ។
លោកបន្តថា៖ «នៅពេលដែលមានបញ្ហាទំនាស់ផ្លូវច្បាប់ ខាងរដ្ឋាភិបាលថាអ្នកសារព័ត៌មានធ្វើខុស ហើយអ្នកសារព័ត៌មានថាខ្លួនឯងធ្វើត្រូវ តើយើងសម្អាងស្អី មិនអាចសម្អាងលើរដ្ឋាភិបាលថាយ៉ាងម៉េចគឺអ៊ីចឹងទេ គឺយើងសម្អាងលើតុលាការ។ តែបើយើងនិយាយពីតុលាការ តើតុលាការយើងយ៉ាងម៉េច យើងត្រូវទទួលស្គាល់ទាំងអស់គ្នា ហើយខ្ញុំឧទាហរណ៍នៅសម័យខ្មែរក្រហម សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ហ្នឹង គាត់ក៏ជាជនរងគ្រោះមួយនៃការអនុវត្តច្បាប់របស់ខ្មែរក្រហមដែរ អ៊ីចឹងបើយើងនិយាយតែការអនុវត្តច្បាប់តែមួយមុខ វាអត់ត្រូវដែរ! មើលអំពីដំណើរធ្វើច្បាប់ហ្នឹងយ៉ាងម៉េច? មានស្ថាប័នណា មានភាគីណាចូលរួមក្នុងនីតិវិធីធ្វើច្បាប់ហ្នឹង»។
យោងតាមសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក ឆ្នាំ២០២០ ដែលវាយតម្លៃពីការអនុវត្តជាទូទៅនៃសេរីភាពសារព័ត៌មានតាមបណ្តាប្រទេស និងតំបន់នានាជុំវិញសកលលោក បានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជាថាមិនល្អ ដោយឈរនៅលេខរៀងទី១៤៤ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៨០។ តួលេខនេះបានរុញឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ចុះ១២ចំណាត់ថ្នាក់ បើប្រៀបធៀបទៅឆ្នាំ២០១៧ ហើយប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានចាត់ទុកថាជា“ប្រទេសមិនសេរី”៕
