លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី បានថ្លែងការពារពីភាពឯករាជ្យនៃប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងរឿងក្ដីលោក កឹម សុខា ដោយបញ្ជាក់ពីភាពស្អាតស្អំរបស់រដ្ឋាភិបាលថាមិនបានចោទសហរដ្ឋអាមេរិកមានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះទេ។
ការប្រកាសពីជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងរឿងក្ដីប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការរំលាយ លោក កឹម សុខា នេះ ធ្វើឡើងនៅពេលលោកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅសហរដ្ឋអាមេរិក សម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិក។
តាមរយៈឃ្លីបវីដេអូត្រូវបានបង្ហោះជាសាធារណៈ ដែលវីអូឌីទទួលបាននៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានចោទ សហរដ្ឋអាមេរិកជាអ្នកសមគំនិតក្បត់ចង់ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ក្នុងរឿងក្ដីរបស់លោក កឹម សុខា ទេ។
បើតាមលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី បញ្ហានេះកើតឡើងចេញពីមាត់ផ្ទាល់របស់ប្រធានគណបក្សជំទាស់ ចំណែករដ្ឋាភិបាលមិនបានរួមចំណែកណាមួយ ដែលចោទអាមេរិកថាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងក្តីដែលតុលាការកំពុងតែបន្តនីតិវិធីនេះទេ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំសូមជម្រាប យើងខ្ញុំ ទាំងតុលាការ ទាំងរដ្ឋាភិបាល អត់បានចោទអាមេរិកទេ! អ្វីដែលកើតមានគឺ កឹម សុខា និយាយពីអាមេរិកជួយអញ្ចេះៗៗនៅក្នុងហ្នឹងតើ! អ៊ីចឹងរឿងនេះ វាមិនមែនរឿងកម្ពុជាជាមួយអាមេរិកឯណា! នេះជារឿង កឹម សុខា! អ៊ីចឹងអាមេរិកត្រូវធ្វើឥរិយាបថយ៉ាងម៉េច ម៉េចលោកឯងយកឈ្មោះខ្ញុំទៅនិយាយ រឿងតែប៉ុណ្ណឹងតើ! យើងអត់បានចោទអាមេរិកទៅជួយ កឹម សុខា ផ្ដួលរំលំទេ! កឹម សុខា និយាយខ្លួនឯងតើ»។
បើទោះជាលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសជំហរពីភាពស្អាតស្អំក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះក្ដី តែគេសង្កេតឃើញនីតិវិធីដែលកំពុងដំណើរការនៅក្នុងតុលាការឯណោះវិញ សហមេធាវីការពារឱ្យដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី បានដាក់លិខិតដោយភ្ជាប់ទៅជាមួយប្រទេស ឈ្មោះមេដឹកនាំប្រទេស រួមទាំងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ជាអ្នកសមគំនិតក្បត់ និតផ្ដល់ជាមធ្យោបាយ។
បញ្ហានេះ គេសង្កេតឃើញថា វាផ្ទុយពីអ្វីដែលលោកនាយរដ្ឋមន្រ្តីថ្លែងការពារនៅឯសហរដ្ឋអាមេរិក។ តាមរយៈលិខិតដែលមេធាវីដើមចោទ តំណាងដោយរដ្ឋាភិបាល ដាក់ចូលទៅតុលាការ ក្នុងដំណាក់កាលនៃនីតិវិធីសួរដេញដោល បង្ហាញថា មានប្រទេសចំនួន៩ ត្រូវជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទចោទនេះ រួមមាន សហរដ្ឋអាមេរិក អូស្រ្តាលី កាណាដា តៃវ៉ាន់ សហភាពអឺរ៉ុប (EU) ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី ស៊ែប៊ី និងយូហ្គោស្លាវី។ ទន្ទឹមនឹងនេះ នៅមានមេដឹកនាំប្រទេសចំនួន៥ប្រទេសទៀត ដូចជា អតីតប្រធានាធិបតេយ្យអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donal J.Trump) លោក ចែម រីកគីសាន់ (James Ricketson) ជាដើម។
បន្ថែមពីលើនេះ នៅក្នុងបទចោទនេះដែរ សហមេធាវីតំណាងដោយរដ្ឋាភិបាលដែលជាដើមចោទ បានភ្ជាប់ឈ្មោះអង្គការសង្គមស៊ីវិលអន្តរជាតិ ចំនួន៨ស្ថាប័ន រួមមាន យូអេសអេអាយឌី (USAID), អ៊ិនឌីអាយ (NDI), អាយអអាយ (IRI), ភីសខប (Peace Corps), ឌីស៊ីអេ (DCA), អាក់ស៊ីល (ACILS), ខនរ៉ាត់ (Konrad) ជាដើម ក៏ស្ថិតនៅក្នុងសំណុំរឿង «សន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយរដ្ឋបរទេស» នេះដែរ។
គិតមកដល់ពេលនេះ សវនាការក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌមួយនេះបានប្រើពេលជាង២ឆ្នាំមកហើយ គិតចាប់ពីដើមខែមករា ឆ្នាំ២០២០។ សហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោក កឹម សុខា ចាត់ទុកនីតិវិធីនៃការដេញដោលនៅពេលនេះថា មិនមានភាពជឿនលឿនទៅមុខទេ។
នៅក្នុងអង្គសវនាការ សហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យលោក កឹម សុខា បានស្នើឱ្យតុលាការបន្តនីតិវិធីសួរដេញដោលឱ្យចំគោលដៅ ហើយកោះហៅរដ្ឋបរទេសដែលមាននៅក្នុងបទចោទមកសួរនាំ។ ប៉ុន្តែត្រូវបានតុលាការបដិសេធ ហើយកត់សម្គាល់ថា អ្វីដែលតុលាការកំពុងបន្តនីតិវិធីនេះ វាមិនប្រាសចាកពីសំណុំរឿង ដូចដែលចៅក្រមស៊ើបសួរបញ្ជូនមកជំនុំជម្រះទេ។
សហមេធាវីការពារក្ដីឱ្យដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី លោក គី តិច បដិសេធក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិត ជុំវិញសារនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងនាមជាដើមបណ្ដឹងនៅពេលនេះ។ លោកប្រាប់យ៉ាងខ្លីថា លោកមិនមានទម្លាប់ផ្តល់ព័ត៌មានចំពោះប្រភពដែលចង់បានដំណឹងមិនច្បាស់ដូច្នេះទេ។
ចំណែកលោក ផែង ហេង សហមេធាវីការពារសិទ្ធិឱ្យជនជាប់ចោទ កឹម សុខា កត់សម្គាល់ថា វាជារឿងងាយស្រួលទេ ប្រសិនបើតុលាការពិតជាចង់បញ្ចប់សំណុំរឿងនេះមែន។ លោកមើលឃើញថា ការថ្លែងសារនយោបាយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីនេះ គឺជាផ្នែកមួយដែលអាចឈានទៅបើកផ្លូវឱ្យមានដំណោះស្រាយនយោបាយបាន។
លោកបន្តថា ជានីតិវិធី ក្រសួងយុត្តិធម៌អាចមានសិទ្ធិអន្តរាគមន៍ទៅស្ថាប័នអយ្យការដែលស្ថិតនៅក្រោមយុត្តាធិការនៃក្រសួង ក្នុងការធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋាន ដូចអ្វីដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋាន ដើម្បីបានជាមូលដ្ឋានឱ្យតុលាការពិចារណាឈានទៅបញ្ចប់សំណុំរឿង។
លោកបន្តថា៖ «រឿងមេធាវី គាត់ធ្វើនីតិវិធីតាមតែកូនក្ដីទេ។ ដូច្នេះ បើរដ្ឋាភិបាលជាម្ចាស់អាណត្តិរបស់គាត់ រដ្ឋាភិបាលគាត់ថាគាត់មិនចោទទេ មិនអីទេ។ អ៊ីចឹងមេធាវីការពារគាត់ថ្លែងទៅតាមកូនក្ដីដែលចង់បានហ្នឹងទៅ ហើយនីតិវិធីតុលាការគេចាត់ចែងទៅតាមច្បាប់ដែលបានកំណត់ហ្នឹងទៅ។ ដូចខ្ញុំថាមិញអ៊ីចឹង ក្រសួងយុត្តិធម៌អាចអន្តរាគមន៍តាមរយៈតំណាងអយ្យការ ដើម្បីរំលត់បណ្ដឹងអាជ្ញា»។
ចំណែកនាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត លោក សេក សុជាតិ បង្ហាញការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលដែលឃើញសារនយោបាយរបស់ដើមបណ្ដឹងផ្សេង ហើយសំណុំរឿងដែលកំពុងបន្តនីតិវិធីនៅក្នុងតុលាការដាច់ដោយឡែកទៅវិញ។ តែលោកនៅតែមានជំនឿថា សំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះ វាមិនដាច់ចេញពីគ្នាទេ ខណៈដែលតុលាការព្យាយាមរកភស្តុតាងផ្សេងទៀត ដើម្បីដាក់បន្ទុកប្រឆាំងលោក កឹម សុខា។
លោកបន្តថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំយល់ថា បើសិនមានការបញ្ជាក់ថាបែបនេះមែន អ៊ីចឹងមានន័យថា អ្វីដែលជាការលើកឡើងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហើយនិងពាក្យបណ្ដឹងដាក់ទៅតុលាការ គឺវាមិនស៊ីគ្នាទេ។ ដូច្នេះ អ្នករៀបឯកសារផ្សេង និងអ្នកប្ដឹងផ្សេង អ្វីដែលខ្ញុំជួបជាលើកទី១»។
ដោយឡែក នៅក្នុងបណ្ដាញសង្គម Twitter អនុរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសអាមេរិក លោកស្រី វីនឌី ហ្សឺមេន (Wendy R. Sherman) បានសរសេរអំពីកង្វល់របស់លោកស្រី ជុំវិញសវនាការប្រឆាំងលោក កឹម សុខា ក្រោយបញ្ចប់ជំនួបទ្វេភាគីជាមួយលោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកម្ពុជា នៅឯសហរដ្ឋអាមេរិក។
Met with Cambodian DPM/FM Prak Sokhonn to discuss U.S. support for Cambodia’s @ASEAN Chairmanship. I urged full implementation of the ASEAN Five-Point Consensus on Burma and shared concern about the trial of Kem Sokha and PRC presence at Ream Naval Base. https://t.co/0QQ4eBL4zL pic.twitter.com/pA47icNqfy
— Wendy R. Sherman (@DeputySecState) May 11, 2022
លោក កឹម សុខា ត្រូវរងការចោទប្រកាន់ពីបទ «សន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយរដ្ឋបរទេស » ចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ គិតចាប់ពីថ្ងៃចាប់ខ្លួន តាំងពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ រឿងក្តីមួយនេះបន្តអូសបន្លាយប្រមាណ៤ឆ្នាំមកហើយ៕
