ស្ថាបនិកចលនាមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិច ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន ចាត់ទុកការបើកសវនាការជំនុំជម្រះក្តីដោយកំបាំងមុខលើសំណុំរឿងរបស់លោកដែលគ្រោងធ្វើនៅចុងខែកក្កដាខាងមុខនេះ ថាជាការប្រតិដ្ឋឡើងផ្នែកនយោបាយ និងរំលោភលើច្បាប់ជាតិនិងច្បាប់អន្តរជាតិ។
ការលើកឡើងរបស់លោក អាឡិច ធ្វើឡើងក្រោយពីលោកបានទទួលដីការបស់តុលាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលកោះហៅរូបលោកឱ្យចូលរួមសវនាការនៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ ខាងមុខ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
លោក អាឡិច ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន សរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់លោកនៅថ្ងៃអង្គារនេះថា តុលាការកម្ពុជាអាចជំនុំជម្រះក្តីលើសំណុំរឿងរបស់លោកដោយកំបាំងមុខបាន លុះត្រាតែជនជាប់ចោទកំពុងលាក់ខ្លួននិងរកមិនឃើញ ប៉ុន្តែសម្រាប់រូបលោក គឺមិនបានគេចវេះនោះទេ។
លោកថា បើសិនជាតុលាការមិនអនុញ្ញាតឱ្យរូបលោកបានចូលទៅតតាំងក្តីនៅក្នុងសវនាការនៅប្រទេសកម្ពុជានោះទេ នោះជាការរំលោភនូវសិទិ្ធទទួលការជំនុំជម្រះក្តីដោយយុត្តិធម៌ដែលមានកំណត់នៅក្នុងច្បាប់កម្ពុជា ជាពិសេសជាការរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់កម្ពុជា ព្រមទាំងរំលោភនូវវិធានច្បាប់អន្តរជាតិ ដោយសារការចោទប្រកាន់លោកធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា៖ «ប្រសិនបើសវនាការមួយនេះដំណើរការនៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២១ខាងមុខនេះ វានឹងបញ្ជាក់ម្តងទៀតថា មនុស្សដែលមានតួនាទីអនុវត្តច្បាប់ បែរជារំលោភច្បាប់ទៅវិញ។ វានឹងបញ្ជាក់កាន់តែច្បាស់នៅចំពោះមុខប្រជាជនកម្ពុជានិងសហគមន៍អន្តរជាតិថា ការចោទប្រកាន់មកលើរូបខ្ញុំ និងសកម្មជន Mother Nature Cambodia ផ្សេងទៀតដែលជាប់ពន្ធនាគារ គ្រាន់តែជាការប្រតិដ្ឋដើម្បីចោទប្រកាន់ និងមានលក្ខណៈនយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការបំភ្លឺពីអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន្ទ បានទេ នៅថ្ងៃនេះ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត បានជំរុញទៅតុលាការបើកផ្លូវឱ្យជនជាប់ចោទបានចូលរួមតតាំងក្តីនៅក្នុងអង្គសវនាការ ដើម្បីបង្ហាញពីតម្លាភាពនិងផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ជនជាប់ចោទ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើយើងនិយាយពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ហើយភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ គឺនៅពេលសវនាការឬការស៊ើបសួរក៏ដោយ វាត្រូវមានភាគីពាក់ព័ន្ធចូលរួម ជាពិសេសជនជាប់ចោទដែលត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់តែម្តង ដើម្បីឱ្យមានឱកាសតទល់គ្នាឬក៏បង្ហាញភស្តុតាងចំពោះមុខច្បាប់»។
លោក អំ សំអាត បន្ថែមថា៖ «ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ វាពិបាកបន្តិច! កន្លងមក ដូច អាឡិច មិនអាចទទួលបានវីសាត្រឡប់មកចូលកម្ពុជា ការត្រឡប់មកតទល់ [ក្នុងសវនាការ] វាមានឱកាសតិច វាអត់មានឱកាសតែម្តង! បើយើងនិយាយពីភាពចំពោះមុខច្បាប់ និយាយពីភាពយុត្តិធម៌ វាគួរតែគាត់ត្រូវបានមកចំពោះមុខតុលាការ ដើម្បីជជែកដេញដោល»។
កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ យុវជនមាតាធម្មជាតិ ៣នាក់ រួមមាន លោក ថុន រដ្ឋា កញ្ញា ឡុង គន្ធា និងកញ្ញា ភួន កែវរស្មី ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចផ្តន្ទាទោសចន្លោះពី១៨ខែ ទៅ២០ខែ និងពិន័យជាប្រាក់ម្នាក់ៗចំនួន៤លានរៀល ក្រោមបទចោទ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» ។
ចំណែកសកម្មជនមាតាធម្មជាតិ២នាក់ផ្សេងទៀត គឺលោក Alejandro Gonzalez-Davidson និងកញ្ញា ជា គន្ធីន ក៏ត្រូវបានកាត់ទោសដោយកំបាំងមុខនៅពេលនោះផងដែរ។
ដើមចមដែលនាំឱ្យមានការចាប់ខ្លួនអ្នកទាំង៣នាក់ ក្រោយពេលសមាជិករបស់ពួកគេម្នាក់ប្រកាសធ្វើយុទ្ធនាការដើរថ្មើរជើងពីរមណីយដ្ឋានវត្តភ្នំ ទៅកាន់ផ្ទះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្បែរវិមានឯករាជ្យ ដើម្បីស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ឱ្យបញ្ឈប់ការចាក់ដីលុបបឹងទំនប់កប់ស្រូវ ឬបឹងតាមោក ដោយសារបឹងនេះជាបឹងធម្មជាតិធំជាងគេ និងនៅសេសសល់ចុងក្រោយគេនៅរាជធានីភ្នំពេញ ខណៈបឹងនេះកំពុងរងការចាក់ដីលុបក្រោមគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍។
យ៉ាងនេះក្តី ក្រោយពីមានការចោទប្រកាន់និងឃុំខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៣នាក់នោះ ក៏មានប្រតិកម្មជាច្រើនពីសាធារណជន អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិនិងអន្តរជាតិ រួមទាំងស្ថានទូតធំៗប្រចាំនៅកម្ពុជា ក្នុងនោះ ស្ថានទូតអាមេរិក ស្ថានទូតស៊ុយអ៊ែត និងអូស្រ្តាលី ជាដើម ដោយពួកគេទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងនិងទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទៅលើយុវជនបរិស្ថានទាំងនោះឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
ទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង បានឱ្យដឹងកាលពីចុងខែមិថុនា បន្ទាប់ពីជួបជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងប្រចាំកម្ពុជា លោកស្រី អេវ៉ា ង្វៀនប៊ិញ ថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជន៣រូប ដោយសារអាជ្ញាធរមានភស្តុតាងជាក់លាក់ច្បាស់លាស់ចំពោះសកម្មភាពដែលពួកគេបានប្រព្រឹត្តកន្លងមក។
គិតចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០មក មានសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ចំនួន៦នាក់ ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់និងឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារ ខណៈពួកគេបានចូលរួមសកម្មភាពជាច្រើនក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា៕
អត្ថបទទាក់ទង
អង្គការសហប្រជាជាតិជំរុញឱ្យកម្ពុជាគោរពតាមការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ
អង្គការសហប្រជាជាតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនិងបរិស្ថាន បង្ហាញកង្វល់អំពីការឃុំខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថាន និងអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគោរពតាមការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនចំពោះសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដើម្បីធានាសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងអ្នកការពារបរិស្ថាន។
