អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គម លើកឡើងថា កម្ពុជានឹងបន្តរងការចោទប្រកាន់និងបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ជាច្រើនពីសហរដ្ឋអាមេរិក បើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបង្ហាញជំហរឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកទុកចិត្តនោះ។
ការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើល បន្ទាប់ពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ បានចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់អនុព័ន្ធយោធាអាមេរិកដែលថាមន្រ្តីយោធាកម្ពុជាមិនបានអនុញ្ញាតឱ្យអនុព័ន្ធយោធាអាមេរិកទៅមើលគ្រប់កន្លែងនៅក្នុងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនោះថា ជាការនិយាយមួលបង្កាច់និងមិនត្រឹមត្រូវ។
ការអះអាងរបស់លោក ទៀ បាញ់ ឆ្លើយតបនឹងមន្ត្រីអនុព័ន្ធយោធារបស់ស្ថានទូតអាមេរិក បានលើកឡើងថា មន្ត្រីយោធាកម្ពុជាមិនអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមការងារខ្លួនដើរមើលគ្រប់ទីកន្លែងក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម នៅខេត្តព្រះសីហនុ បន្ទាប់ពីចុះទៅពិនិត្យមើលនៅថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនាកន្លងមក។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះ លោកវរសេនីយ៍ឯក Marcus M. Ferrara បានស្នើសុំឱ្យភាគីកម្ពុជាសម្របសម្រួលឱ្យមានដំណើរទស្សនកិច្ចជាថ្មីទៀតនាពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ ដោយអនុញ្ញាតឱ្យអនុព័ន្ធយោធាអាមេរិកបានដើរមើលគ្រប់ទីកន្លែងនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅកម្ពុជា លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់ភាគីអាមេរិកនិងកម្ពុជា ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា ភាគីទាំងពីរនៅមិនទាន់មានភាពជឿទុកចិត្តទៅលើគ្នាទៅវិញទៅមកនៅឡើយ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើកម្ពុជាមិនបកស្រាយចំពោះរឿងនេះឱ្យបានច្បាស់លាស់ទេ លោកថា កម្ពុជានឹងបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ច្រើនហើយទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរក៏ពិបាកនឹងស្ដារឡើងវិញដែរ។
លោកថា៖ «ដើម្បីលាងជម្រះភាពសង្ស័យហ្នឹង ខ្ញុំគិតថា គួរតែរកចំណុចគន្លឹះ ចំណុចរួមនៃការសង្ស័យហ្នឹង វានៅលើចំណុចណា! ហើយបើសិនជាមិនអាចបកស្រាយនិងដោះស្រាយបានទេ ការសង្ស័យវានៅតែកើតមាន។ វាអត់ចំណេញនិងអំណោយផលទៅលើភាគីទាំងពីរ ជាពិសេសភាគីកម្ពុជា គឺត្រូវរងសម្ពាធកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងយន្តការផ្សេងៗ ពាក់ព័ន្ធនឹងទណ្ឌកម្មឬសម្ពាធផ្សេងៗ។ អ៊ីចឹងទស្សនៈខ្ញុំគួរតែឆ្លើយតបឬគួរតែរកវិធីឆ្លើយតបជាមួយអាមេរិកដែលបញ្ហាគេចោទប្រកាន់ឱ្យវាជ្រះស្រឡះ ដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍ពីទំនាក់ទំនងបាន»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិត លោកបណ្ឌិត សេក សុជាតិ សង្កេតឃើញថា ការចុះទៅពិនិត្យមើលនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់អាមេរិកធ្វើឡើងលឿនពេក ដោយមិនបានរៀបចំនិងជជែកគ្នាមុន ករណីនេះ ធ្វើឱ្យមានការទម្លាក់កំហុសគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយសារអាមេរិកនៅតែមិនអស់ចិត្តចំពោះរឿងនេះ។
លោកបន្តថា កម្ពុជាគួរតែពិចារណាទៅលើនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនឡើងវិញ ហើយត្រូវធ្វើការជជែកជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកជាថ្មីទៀត ដើម្បីបញ្ចៀសការចោទប្រកាន់បន្តទៀត។
លោកថា៖ «ខាងអាមេរិកចង់បានអី ហើយខាងកម្ពុជាអាចឱ្យមើលអីបាន ជជែកគ្នាជាមុនទៅ ជជែកអស់ចិត្តហើយ យើងចាំទៅមើលជាក់ស្ដែង អាហ្នឹងទើបអាចដោះស្រាយបាន។ ពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយនេះ បើសិនជាកម្ពុជានៅតែមានចិត្តមួយមិនបើកទូលាយសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក អាមេរិកនៅតែមិនអស់ចិត្ត អ៊ីចឹងហើយនៅតែទម្លាក់កំហុស។ អ៊ីចឹងហើយការទម្លាក់កំហុសទៅវិញទៅមកនេះ គឺវាអាចនឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទំនាក់ទំនងផ្សេងៗទៀត ដូចជាសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជានយោបាយនៅក្នុងតំបន់ជាដើម»។
ប្រធានប្រតិបត្តិចលនានិស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លោក ទូច វិបុល មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជារងការចោទប្រកាន់ពីសហរដ្ឋអាមេរិកបន្តទៀត ដោយសារនៅមិនទាន់ជឿទុកចិត្តលើកម្ពុជា ខណៈសហរដ្ឋអាមេរិកចង់ឱ្យកម្ពុជាបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ជាងនេះទៅទៀត លោកបន្តថា ការទាមទារពិនិត្យមើលមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមទាំងអស់ ដោយសារអាមេរិកចង់ឃើញស្ថានភាពជាក់ស្ដែង ប៉ុន្តែការអនុញ្ញាតឬមិនអនុញ្ញាតនោះ អាស្រ័យទៅលើភាគីចិនដែរ។
លោកថា៖ «តើភាគីចិនគេសប្បាយចិត្តនិងចង់ឱ្យភាគីអាមេរិកចូលពិនិត្យមើលតំបន់រាមដែរឬទេ? បើសិនជាប្រទេសចិនមិនមានអីលាក់បាំងទេ ប្រទេសចិនអាចណែនាំកម្ពុជាអនុញ្ញាតឱ្យ[អាមេរិក]ពិនិត្យមើលគ្រប់ទីតាំងកន្លែងកងទ័ពជើងទឹករាម។ ការពិតជាក់ស្ដែង បើសិនជាចិនមិនមានការលាក់បាំងព័ត៌មាននានា មិនចង់ឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកចូលមើលទីតាំងលម្អិតនានាដែលចិនយល់ថាប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន»។
លោក ទូច វិបុល អះអាងថា កម្ពុជានឹងបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ជាច្រើន បើសិនទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា-អាមេរិកមិនល្អ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលមិនអាចពឹងផ្អែកទៅលើប្រទេសចិនទាំងស្រុងបានទេ។
លោកថា៖ «កាលណាមានទំនាក់ទំនងមិនល្អជាមួយអាមេរិក ក៏ដូចជាសហភាពអឺរ៉ុប យើងឃើញជាក់ស្ដែងហើយ ដោយសារការចាប់ឃុំខ្លួន រឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាហ្នឹងហើយ [ទើបធ្វើឱ្យ]យើងបាត់បង់ EBA ២០ភាគរយ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងពិចារណាមើលពីការបន្តឬមិនបន្តប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP ទៅលើកម្ពុជា។ អ៊ីចឹងកម្ពុជាដាច់ខាតត្រូវបាត់បង់ទីផ្សារសេរីយ៉ាងធំ ហើយពឹងផ្អែកទៅលើចិន យើងដឹងស្រាប់ហើយកម្ពុជានាំចូល-ចេញទៅចិនមានកម្រិតធំ តែកម្ពុជាត្រូវការទីផ្សារលោកសេរី ព្រោះទីផ្សារលោកសេរីធំ ហើយគេអនុគ្រោះពន្ធឱ្យទៀត»។
តាមរយៈដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រីអនុរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក Wendy Sherman កាលពីថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានយល់ព្រមឱ្យអនុព័ន្ធយោធារបស់ស្ថានទូតអាមេរិកចុះទៅមើលទៀងទាត់ នៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម។
ការសម្រេចនេះជាការឆ្លើយតបនឹងកង្វល់យ៉ាងជ្រាលជ្រៅរបស់លោកស្រីអនុរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស Sherman ដែលលោកស្រីបានលើកឡើងស្តីពីវត្តមានយោធានិងការសាងសង់នៅទីតាំងកំពង់ផែរាម របស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។
យ៉ាងណា ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយបំភ្លឺថា ការចោទរបស់ស្ថានទូតអាមេរិកថា «យោធាកម្ពុជាពុំបានផ្តល់ភាពពេញលេញដល់ដំណើរទស្សនកិច្ច» របស់ខ្លួន ក្នុងការពិនិត្យមើលមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម គឺជាការព្យាយាមបង្កើតបញ្ហាថ្មីនិងបំភ្លៃការពិត។ កម្ពុជាថាការបំភ្លៃការពិតនេះ នាំឱ្យមានភាពល្អក់កករកាន់តែខ្លាំងឡើងដល់ទំនាក់ទំនងយោធារវាងប្រទេសទាំងពីរតែប៉ុណ្ណោះ៕