អ្នកវិភាគមួយចំនួនលើកឡើងថា ដំណើរទស្សនកិច្ចមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកមកកម្ពុជាឆាប់ៗនេះ ជាអំណោយផលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចមួយ បើអ្នកនយោបាយខ្មែរតម្កល់ប្រយោជន៍រួម ដោយឈរលើស្មារតីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនិងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។
ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានជូនដំណឹងកាលពីថ្ងៃសុក្រថា អនុរដ្ឋមន្រ្តីរបស់ខ្លួន លោកស្រី វិនឌី ហ្សឺម៉ាន់ (Wendy R.Sherman) នឹងបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅប្រទេសចំនួន៥ ក្នុងនោះមានទាំងកម្ពុជាផងដែរ ចាប់ពីថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ដល់ថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា។
ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកថា ការធ្វើដំណើរទៅកាន់តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ លោកស្រីនឹងបញ្ជាក់ជាថ្មីនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ចំពោះសមាគមអាស៊ាន និងការដោះស្រាយបញ្ហាទ្វេភាគី ទាំងក្នុងតំបន់ ដើម្បីជំរុញឱ្យយោធាភូមាបញ្ឈប់អំពើហិង្សា ហើយជំរុញឱ្យប្រទេសមួយនេះវិលទៅរកមាគា៌ប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅកម្ពុជា លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃពុធនេះថា តាមយន្តការភូមិសាស្ត្រនយោបាយសកល ដំណើរមកកាន់តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍របស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិកនេះ គឺផ្តោតលើបញ្ហាលើកស្ទួយប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ាន រួមទាំងកម្ពុជា ព្រមទាំងបញ្ហាតំបន់ ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិករបស់ខ្លួនទៀតផង។
លោកបញ្ជាក់ថា យុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក មានប្រទេស៤បានប្រជុំគ្នារួចហើយ គឺមានអាមេរិក ឥណ្ឌា អូស្ត្រាលី និងជប៉ុន ដោយពួកគេបានអនុម័តគោលនយោបាយបើកចំហទប់ស្កាត់ឥទ្ធិពលចិន ពាក់ព័ន្ធវ៉ាក់សាំងប្រឆាំងកូវីដ-១៩ ដែលចិនដាក់យុទ្ធសាស្ត្រចែកចាយ៥០០លានដូស ខណៈយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកដាក់១ ០០០លានដូស។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា យុទ្ធសាស្ត្រនេះធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកមានយុទ្ធសាស្ត្រច្រើនផ្តោតមកលើតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ស្របពេលដែលកម្ពុជាត្រូវធ្វើជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំក្រោយទៀតផង ។
លោកថា៖ «យន្តការនេះ កម្ពុជាឈរលើជំហរអព្យាក្រឹត្យរវាងលោកខាងកើត[ចិន] និងលោកខាងលិច[អាមេរិក] អាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា កម្ពុជាទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើន។ ក៏ប៉ុន្តែបើកម្ពុជាមានតែទ្រឹស្តីនយោបាយក្របខណ្ឌច្បាប់ តែឥរិយាបថងាកទៅចិនដូចគេមើលឃើញ កម្ពុជាអាចបាត់បង់ប្រយោជន៍ ហើយអាចប្រឈមទៅនឹងមានសម្ពាធពីលោកខាងលិចខ្លាំងទៀត»។
ប៉ុន្តែលោកថា ការទម្លុះទម្លាយនៃភាពជាប់គាំងនយោបាយនៅកម្ពុជានោះ វាអាស្រ័យលើជំហររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងភាពសកម្មរបស់គណបក្សប្រឆាំងខ្លួនឯងក្នុងការតតាំងក្តីនៅតុលាការ។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត សេង សារី មើលឃើញថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សហរដ្ឋអាមេរិកមកកាន់កម្ពុជានៅពេលនេះ ជាអំណោយផលដល់កម្ពុជាក្នុងការទាញយកប្រយោជន៍ បើទោះបីលោកមិនទាន់ដឹងថា ភាគីទាំងពីរនឹងយករបៀបវារៈអ្វីមកជជែកគ្នាក៏ដោយ។
លោកថា៖ «បើសិនជាការចរចានេះមានផលវិជ្ជមានកើតឡើង ជំនួយអាមេរិកនឹងកើនឡើង ហើយស្ថានការណ៍នយោបាយនឹងមានការប្រែប្រួល ថាមិនត្រូវ មុនការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នេះ នឹងអាចមាននយោបាយរវាងបក្សប្រឆាំងនិងបក្សកាន់អំណាច អាហ្នឹងគឺបានប្រយោជន៍ពីអាមេរិកហើយ។ មួយទៀត នៅពេលបរិយាកាសនយោបាយធូរស្បើយ ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនឹងត្រូវបានត្រឡប់មកវិញ ២០ភាគរយដែលយើងបាត់ទៅហ្នឹង»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក កុយ គួង មានប្រសាសន៍ថា ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានជូនដំណឹងពីដំណើរទស្សនកិច្ចនេះហើយ ប៉ុន្តែថា ស្ថានទូតមិនបានប្រាប់ពីរបៀបវារៈនៅឡើយទេ។ លោកថា ភាគីកម្ពុជាក៏មិនទាន់មានគម្រោងថានឹងស្នើអ្វីទៅអាមេរិកវិញនោះដែរ ដោយថា ជំនួបនោះមិនទាន់មកដល់។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស (សង់ត្រាល់) លោក មឿន តុលា បានលើកឡើងថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះអាចបង្ហាញសញ្ញាវិជ្ជមានច្រើនដល់កម្ពុជា។ លោកបន្តថា ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចូ បៃឌិន អំឡុងពេលឡើងកាន់អំណាច បាននិយាយថា ស្ថិតក្នុងតំណែងរបស់លោក លោកនឹងផ្តោតលើការស្តារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យ ដែលផ្តោតលើប្រទេស៣នៅតំបន់អាស៊ី មានប្រទេសហ្វីលីពីន ភូមា និងកម្ពុជា។
មួយវិញទៀត លោក មឿន តុលា មើលឃើញថា ជំនួបរវាងឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក ផាក់ទ្រីក ម័រហ្វី (Patrick Murphy) ជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ក៏ជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយដែរ បើទោះបីជាមានការខ្វែងគំនិតគ្នាខ្លះពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សក៏ដោយ។
លោកថា៖ «អ៊ីចឹងទេ បើមេដឹកនាំយើងគាត់មើលឃើញចំណុចហ្នឹង ខ្ញុំមើលឃើញថា នៅពេលនេះ អាមេរិកហាក់បានបង្ហាញហើយថា ខ្លួនបានផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើបញ្ហានៅកម្ពុជា។ អ៊ីចឹងកម្ពុជាក៏គួរចាប់យកទាំងអស់ដែរ ទាំងចិន ទាំងអាមេរិក ដើម្បីប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាយើង»។
អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រឆាំងកំពុងរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា បានអះអាងថា ករណីលោក កឹម សុខា ប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏ជាប្រធានបទមួយនៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អនុរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកនេះផងដែរ។
លោកថា៖ «ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះជាដំណើរការការទូតមួយ ដើម្បីជជែកអំពីបញ្ហាអ្វីដែលកម្ពុជាកំពុងតែជួប គឺថាគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស ទាក់ទងនឹងការចាប់មេបក្សប្រឆាំងដាក់គុក គឺថានៅក្នុងប្រធានបទដែលត្រូវជជែក»។
យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន និយាយថា វាជាមោទកភាពមួយដែលមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អាមេរិកមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ហើយថា ឆ្លងតាមដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ អាមេរិកនឹងយល់ដឹងពីស្ថានការណ៍ពិតជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែលោកថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះគ្មានឥទ្ធិពលអ្វីដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលទេ។
លោកថា៖ «សម្រេចចិត្ត យើងសម្រេចតាមកម្មវិធីនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាគណបក្សឈ្នះឆ្នោត ហើយបានប្រែក្លាយទៅជាកម្មវិធីនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ហើយចំពោះការយល់ឃើញរបស់អ្នកវិភាគ ខ្ញុំយល់ថា ប្រហែលជាមិនត្រូវស្របតាមសភាពការណ៍ពិតនៅកម្ពុជាទេ»។
យ៉ាងណាក្តី លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា បានផ្តល់ជាយោបល់ដូច្នេះថា៖ «ទស្សនៈខ្ញុំផ្ទាល់ រដ្ឋាភិបាលត្រូវឈរលើគោលនយោបាយមួយអព្យាក្រឹត្យដូចដែលមាននៅក្នុងគោលនយោបាយរបស់កម្ពុជាដែលបានកំណត់ កុំឱ្យមានតែគោលនយោបាយ តែការអនុវត្តឬឥរិយាបថនយោបាយទៅលោកខាងកើត អាហ្នឹងកម្ពុជាអាចរងផលប៉ះពាល់ឥទ្ធិពលនយោបាយការបរទេសទៅថ្ងៃអនាគត។ ចំណុចមួយទៀត ការបើកចំហសេរីភាព គេហៅថា សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិនយោបាយហ្នឹង គួរតែធ្វើតាមគោលការណ៍ច្បាប់ដែលកម្ពុជាមានដែរ កុំឱ្យយកគោលការណ៍ស្តង់ដារកម្ពុជា ព្រោះសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យ វាអត់មានស្តង់ដារពីរបីទេ ព្រោះកម្ពុជាបានចុះអនុសញ្ញាសន្ធិសញ្ញាដែលទទួលស្គាល់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិអស់ហើយ អត់មានអីខុសគ្នាទេ»៕
