ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបង្ហាញការព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពរបស់ខ្លួន នៅពេលដែលពួកគាត់បញ្ចេញមតិយោបល់ជុំវិញចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ ក្រោយពីមានការចាប់ខ្លួនមនុស្សមួយចំនួនដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិលើបណ្តាញសង្គមទាក់ទងនឹងជំងឺនេះ។
យោងតាមរបាយការណ៍ឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋានឆ្នាំទី៥ របស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា សមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងមជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាព ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ បានបង្ហាញថា យ៉ាងហោចណាស់ មនុស្សចំនួន១៩នាក់ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចាប់ខ្លួននិងឃុំខ្លួន នៅចន្លោះខែមករា ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ក្រោមការចោទប្រកាន់ថាបានចែកចាយ «ដំណឹងក្លែងក្លាយ» ពាក់ព័ន្ធនឹងការសម្តែងមតិអំពីកូវីដ-១៩នេះ។
លោក លាស់ លីបលីប ជាយុវជនមួយរូបរស់នៅក្នុងក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្ដាល លើកឡើងថា ក្នុងអំឡុងពេលជួបវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩នេះ រូបលោកក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនពិតជាចង់បង្ហាញពីបញ្ហាឬការប្រឈមនានាដែលពួកគាត់បានជួបប្រទះ ប៉ុន្តែពួកគាត់ហាក់មានការភ័យខ្លាចនិងព្រួយបារម្ភពេលបញ្ចេញមតិយោបល់លើបញ្ហានេះ។
លោកបន្តថា៖ «តាមការសង្កេតមើលរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំមើលឃើញថា ប្រជាជនពិតជាចង់លើកឡើងពីបញ្ហានានាឬបញ្ហាប្រឈមរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែហាក់ដូចជាមានការព្រួយបារម្ភ ខ្លាចពេលបញ្ចេញមតិលើបណ្ដាញសង្គម ជាពិសេសលើហ្វេសប៊ុក បណ្ដាលឱ្យមានបញ្ហាដល់ខ្លួនឯង ដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរហៅទៅអប់រំណែនាំជាដើម។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា ទោះបីជាសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិមានចែងក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តែប្រជាពលរដ្ឋគឺហាក់ដូចជាមិនមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួនទាល់តែសោះ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ការបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងគោលបំណងឱ្យរដ្ឋាភិបាលដែលជាអាណាព្យាបាលជួយដោះស្រាយរាល់បញ្ហាផ្សេងៗដែលប្រជាពលរដ្ឋជួបប្រទះ ជាពិសេសបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចដែលប្រជាជនមួយចំនួនបាត់បង់ចំណូលទាំងស្រុង និងមួយចំនួនទៀតគឺបាត់បង់មួយផ្នែក ជាពិសេសរឿងតម្លៃបន្ទប់ជួល ថ្លៃទឹក ថ្លៃភ្លើង ដែលទាំងនេះសុទ្ធតែជាបន្ទុកដ៏ធ្ងន់ ហើយបញ្ហាទាំងអស់នេះក៏បណ្ដាលឱ្យប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្តរបស់ពួកគាត់ខ្លាំងផងដែរ»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ កញ្ញា មាស គីមធួន ជានិស្សិតនៃដេប៉ាតឺម៉ង់អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ឆ្នាំទី២ យល់ឃើញថា មនុស្សម្នាក់ៗមានសិទ្ធិសេរីភាពរៀងៗខ្លួនក្នុងការបញ្ចេញមតិជាសាធារណៈ ក៏ដូចជាការរិះគន់ទៅលើអ្វីមួយ។
កញ្ញាបន្តថា៖ «ការរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់ទាក់ទងរឿងកូវីដ-១៩ ឬរិះគន់ដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺកូវីដ-១៩ គឺពុំសមហេតុផលនោះទេ ប្រសិនបើការបង្ហាញនោះជារឿងពិត។ ផ្ទុយទៅវិញ បើការបញ្ចេញមតិយោបល់នោះបែបបំភ្លៃ ឬអាចជាការនិយាយតៗគ្នាថារឿងនេះបែបនេះបែបនោះ ដោយក្រសួងសុខាភិបាលឬក្រសួងផ្សេងៗពុំទាន់ចុះផ្សាយត្រឹមត្រូវ ដូចជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយជាដើមនោះ នឹងអាចបង្កជាចលាចលក្នុងស្រុកផងដែរ»។
ព្រះតេជគុណ ប៉ុក ពន្លឺ គង់នៅវត្តថាន់ រាជធានីភ្នំពេញ មានសង្ឃដីកាថា ការបញ្ចេញមតិយោបល់អំពីបញ្ហាជំងឺកូវីដ-១៩ពេលនេះ ហាក់មានការរឹតត្បិត ដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋ រួមទាំងព្រះអង្គផង មានការភ័យខ្លាចចំពោះការបញ្ចេញមតិយោបល់និងការយល់ឃើញរបស់ខ្លួន។
ព្រះតេជគុណមានសង្ឃដីកាបន្តថា៖ «ស្ថានភាពបែបនេះ សិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិឬយោបល់ទាក់ទងនឹងកូវីដហាក់ដូចជាមានការរឹតត្បិត ហើយធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានការភ័យខ្លាចនិងរាងចាលក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់ចំពោះខ្លួននិងការយល់ឃើញពីបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងកូវីដ។ ហើយម៉្យាងទៀត កាលណាដែលរដ្ឋបានបញ្ចេញនូវសកម្មភាពអសកម្មមួយចំនួនក្នុងការដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើបុគ្គលដែលបង្ហាញនូវទស្សនៈនិងការយល់ឃើញរបស់ខ្លួនពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាកូវីដ ក៏វាជាគំរូមិនល្អដល់ពលរដ្ឋឬយុវជនដែលចង់បង្ហាញនូវទស្សនៈខ្លួនឯងដែរ»។
ព្រះតេជគុណក៏បានអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែរថា មុននឹងបញ្ចេញមតិឬចែករំលែកព័ត៌មាន សុំឱ្យសិក្សានិងស្វែងយល់ពីប្រភពឱ្យបានច្បាស់លាស់។ ជាពិសេស សុំឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលនិងអ្នកពាក់ព័ន្ធ ព្យាយាមអប់រំនិងពន្យល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ចៀសវាងការដាក់ទោសទណ្ឌលើប្រជាពលរដ្ឋ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក កត្តា អ៊ន អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល ថ្លែងថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជានិងច្បាប់ផ្សេងៗរបស់កម្ពុជា បានផ្ដល់និងធានាដល់ការការពារប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបក្នុងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ដែលជាផ្នែកមួយនៃសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់មនុស្ស។ លោកបន្តថា ជាក់ស្ដែងសេរីភាពទាំងនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់និងអនុវត្តដោយសេរី ដោយគ្មានការរឹតត្បិត ឬគំរាមកំហែងណាមួយទេ។
លោក កត្តា អ៊ន បានពន្យល់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ក្នុងស្ថានភាពនៃការរីករាលដាលនៃជំងឺឆ្លងកូវីដ-១៩ នៅលើពិភពលោក និយាយជាសកល និងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និយាយដោយឡែក ប្រជាពលរដ្ឋបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិយ៉ាងទូលំទូលាយ ដោយសេរីគ្រប់ទីកន្លែង និងតាមគ្រប់មធ្យោបាយផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដែលម្នាក់ៗចូលចិត្ត។ បណ្ដាញព័ត៌មានសង្គមមានលក្ខណៈផុសផុលនិងពេញនិយមរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ប៉ុន្តែក្នុងមាត្រា៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បានចែងថា រាល់ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិងសេរីភាពទាំងឡាយមិនត្រូវបំពានច្បាប់ឬរំលោភបំពានដល់សិទ្ធិនិងសេរីភាពអ្នកដទៃដូចមានចែងក្នុងច្បាប់ នេះមានន័យថា បុគ្គលគ្រប់រូបប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពត្រូវមានព្រំដែន គឺគោរពច្បាប់និងសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកដទៃ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោក ស៊ឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក សង្កេតឃើញថា អត្រាអ្នកបញ្ចេញមតិយោបល់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ហាក់មានការធ្លាក់ចុះនិងមិនសូវសកម្មដូចពេលមុនៗនោះឡើយ ជាពិសេសនៅមួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ។
លោកបន្តថា៖ «ការបញ្ចេញមតិយោបល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋទាក់ទងនឹងបញ្ហាកូវីដ-១៩ ឬការរិះគន់ដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងស្ថានភាពកូវីដ-១៩ គឺមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពខ្លាំង ខណៈប្រជាពលរដ្ឋមានការព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពរបស់ខ្លួននៅពេលពួកគាត់បញ្ចេញមតិយោបល់»។
យោងតាមរបាយការណ៍ឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋានឆ្នាំទី៥ របស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា សមាគមអាដហុក និងមជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាព បានកត់សម្គាល់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់ច្បាប់ដែលមិនមែនដើម្បីការពារសេរីភាពមូលដ្ឋាននោះទេ តែផ្ទុយទៅវិញ គឺដើម្បីកាត់បន្ថយលំហសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងរឹតត្បិតការអនុវត្តសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
របាយការណ៍នេះបន្តថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពមូលដ្ឋានកើតឡើងគ្រប់រាជធានី-ខេត្ត ជាពិសេសនៅរាជធានីភ្នំពេញ ចាប់តាំងពីខែកក្កដាមក។ នៅក្នុងរបាយការណ៍ឆ្នាំទី៥នេះ បន្តទៀតថា ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន២១៥នាក់ ត្រូវបានកោះហៅនិងបង្គាប់ឱ្យចូលខ្លួនឆ្លើយបំភ្លឺ ចំនួន១១៧នាក់ ការចាប់ខ្លួនចំនួន៨៥នាក់ និងការផ្តន្ទាទោសចំនួន១៧នាក់ ដោយសារការអនុវត្តសេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន៕
អត្ថបទ៖ សុន រស្មី សិក្ខាកាម Newsroom Cambodia
អត្ថបទទាក់ទង៖ ស៊ុយអែតផ្តល់២,៥លានដុល្លារ ពង្រឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនិងសេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា