រសៀលថ្ងៃមួយកាលពីដើមខែមីនា ក្មេងៗជាច្រើននាក់កំពុងរត់ប្រលែងជាប្រញាយនៅខាងមុខផ្ទះ ក្នុងសហគមន៍ក្រីក្រមួយនាសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត ក្រុងប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ កុមារីម្នាក់អាយុ៧ឆ្នាំ ពាក់អាវពណ៌ផ្កាឈូកដៃខ្លី ខោខ្លីលើក្បាលជង្គង់ ញើសហូរជោកសក់ក្បាលក្រញាសពណ៌ទង់ដែង ទឹកមុខស្លេកស្លាំងផងនោះ ក៏កំពុងរត់លេងជាមួយក្មេងដទៃទៀតដែរ។
ក្នុងវ័យនេះ កុមារភាគច្រើនកំពុងតែសិក្សារៀនសូត្រ ប៉ុន្តែសម្រាប់ក្មេងស្រីម្នាក់នេះ កូនកម្មករអូសរទេះនិងកម្មករលីសែង ដែលចេញចូលទៅធ្វើការនៅទឹកដីថៃតាមច្រកទ្វារប៉ោយប៉ែតមួយចំនួនទៀត មិនបានទៅរៀនទេ ដោយសារត្រូវទៅដើររើសអេតចាយនិងដើរសុំទាន ដើម្បីបានប្រាក់ជួយទិញម្ហូបផ្គត់ផ្គង់ដល់សមាជិកដទៃទៀតក្នុងគ្រួសារ។ ឪពុកម្តាយរបស់ក្មេងៗទាំងនោះភាគច្រើនបានបាត់បង់ការងាររបស់ខ្លួន ក្រោយពីមានការបិទព្រំដែនមិនឱ្យកម្មករចេញចូលដោយសារតែការឆ្លងរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩។
កុមារីវ័យ៧រូបនោះ ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន វីអូឌី ថា៖ «ខ្ញុំឈប់រៀនហើយ! ព្រឹកឡើងខ្ញុំរើសអេតចាយ ល្ងាចខ្ញុំទៅសុំម្ហូបខ្លះ សុំលុយគេខ្លះ នៅម្ដុំផ្សារអគ្គ»។
នាងប្រាប់ថា នាងធ្លាប់ចូលរៀនថ្នាក់ទី១ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩ ប៉ុន្តែត្រូវឈប់រៀនវិញចាប់ពីចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ពេលដែលផ្ទុះជំងឺកូវីដ-១៩។
ឪពុករបស់ក្មេងស្រីម្នាក់នេះឈ្មោះ ស៊ុន ទូច អាយុ៤៦ឆ្នាំ ជាអតីតកម្មករលីសែង ធ្វើការឱ្យថៅកែជួញត្រីឆ្លងប្រទេសកម្ពុជា-ថៃតាមច្រកអន្តរជាតិប៉ោយប៉ែត។ លោកមិនមានការងារអ្វីធ្វើទៀតនោះឡើយ ចាប់ពីពេលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា-ថៃបិទច្រកព្រំដែនលែងឱ្យមនុស្សឆ្លងកាត់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ កាលពីចុងខែមីនាឆ្នាំមុន។
លោក ស៊ុន ទូច អះអាងថា មុនផ្ទុះជំងឺកូវីដ-១៩ លោកធ្លាប់រកចំណូលបានពីការលើកដាក់ត្រីក្នុងមួយថ្ងៃចំនួន៣រយបាត ឬប្រមាណជាជិត៤ម៉ឺនរៀល និងប្រាក់ចំណូលផ្សេងៗទៀតពីការលើកអីវ៉ាន់ឱ្យភ្ញៀវឆ្លងដែន ដែលចំណូលទាំងនេះគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ម្ហូបចំណីឱ្យកូនៗបរិភោគ។ ប៉ុន្តែចំណូលលែងមានដូចមុននៅពេលលោកគ្មានការងារធ្វើ ទើបលោកដាច់ចិត្តបណ្ដោយកូនរបស់លោក២នាក់ចេញទៅសុំទាន ដើម្បីចិញ្ចឹមគ្រួសារបែបនេះ។
លោក ស៊ុន ទូច ត្អូញត្អែរថា៖ «តាំងពីមានកូវីដមក ថ្ងៃខ្លះ ពួកខ្ញុំដាច់ពេល[បាយ] បេះត្រកួនមកបបរហូប។ អត់មែនទែន! ទើបដាច់ចិត្តឱ្យកូនចេញរក [សុំទាន] មកចិញ្ចឹមបងប្អូនវាទៅ»។
លោក ស៊ុន ទូច និងភរិយា មានកូនចំនួន៦នាក់នៅក្នុងបន្ទុក ដោយកូនច្បង អាយុ១៤ឆ្នាំ កូនទី២ អាយុ៩ឆ្នាំ កូនទី៣ អាយុ៧ឆ្នាំ កូនទី៤ អាយុ៥ឆ្នាំ និងកូនភ្លោះ២នាក់ អាយុជិត២ឆ្នាំ។
លោក ស៊ុន ទូច ប្រាប់ថា កូនគាត់២នាក់ ដែលម្នាក់អាយុ៧ឆ្នាំ និងម្នាក់ទៀតអាយុ៤ឆ្នាំ ជាអ្នកដែលដើររើសអេតចាយនិងសុំប្រាក់គេ។
ភរិយារបស់លោក ស៊ុន ទូច គឺអ្នកស្រី វ៉ាន សុខា កំពុងអង្គុយលើអង្រឹងក្រោមផ្ទះបំបៅកូនភ្លោះទាំងពីររបស់គាត់។ កូនភ្លោះមួយគូនេះដណ្ដើមគ្នាបៅ ស្រែកយំលាន់ទ្រហឹង។
លោក ស៊ុន ទូច ប្រាប់ថា ទឹកដោះរបស់ភរិយាគាត់ចេញតែម្ខាងប៉ុណ្ណោះ ទើបធ្វើឱ្យកូនបៅមិនឆ្អែត ជាហេតុបណ្ដាលឱ្យពួកគេស្រែកយំដណ្ដើមគ្នាជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
លោក ស៊ុន ទូច ប្រាប់ថា៖ «ពួកវាទាំងពីរបៅអត់ដែលឆ្អែតទេ ព្រោះម៉ែមានទឹកដោះតែម្ខាង។ ពួកវាយំអត់ឈប់ យើងអត់លុយទិញទឹកដោះគោឱ្យវាបៅ មានតែទិញស្ករកូរទឹកឱ្យវាបៅ រួចមួយគ្រាៗសិន»។
ក្រឡេកមើលគ្រួសារមួយទៀត ជាគ្រួសាររបស់ស្ត្រីវ័យ២៧ឆ្នាំ ឈ្មោះ មាស ស្រី មានផ្ទះចម្ងាយប្រហែល៣០ម៉ែត្រពីផ្ទះលោក ស៊ុន ទូច។ អ្នកស្រីប្រាប់ថា ស្វាមីរបស់គាត់ជាកម្មករលីសែងទំនិញឆ្លងព្រំដែនដែរ ហើយតាំងពីស្វាមីបាត់បង់មុខរបរមក គ្រួសារនេះខ្វះខាតគ្រប់បែបយ៉ាងពិសេសគឺអាហារហូបចុកប្រចាំថ្ងៃតែម្ដង។
អ្នកស្រី មាស ស្រី មានប្រសាសន៍ថា ៖ «អត់ពេកទៅ កូនខ្ញុំវាចេញទៅរករើសអេតចាយនិងសុំលុយគេ ប៉ុន្តែថ្ងៃមួយនោះ វាដើរឆ្លងថ្នល់ប៊ិះណាឡានបុក ខ្ញុំក៏ហាមវាលែងឱ្យទៅទៀត។ ឥលូវខ្ញុំស្នើតែអង្ករទេ បើមានអ្នកណាជួយអង្ករហូប ខ្ញុំអរណាស់ រឿងម្ហូបចាំគិតទៀត»។
អ្នកសារព័ត៌មាន វីអូឌី បានជួបសម្ភាសជាមួយអ្នកធ្វើការងារជាកម្មករអូសរទេះនិងលីសែងរស់នៅក្នុងក្រុងប៉ោយប៉ែត ជាង១០នាក់។ ក្រុមកម្មករទាំងនោះអះអាងថា ពួកគាត់រងការលំបាកខ្លាំងបន្ទាប់ពីបាត់បង់ការងារធ្វើ។ ភាគច្រើននៃកម្មករទាំងនោះមានកូនតូចៗនៅក្នុងបន្ទុក ហើយកូនៗរបស់ពួកគេមិនមានចំណីអាហារបរិភោគគ្រប់គ្រាន់ឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី អភិបាលក្រុងប៉ោយប៉ែត លោក គៀត ហ៊ុល មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរបានផ្ដល់ជំនួយជាហូរហែជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលខ្វះខាត ប៉ុន្ដែការឧបត្ថម្ភទាំងនោះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ន អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៅតែស្វះស្វែងរកជំនួយពីប្រភពផ្សេងៗទៀត ដើម្បីផ្ដល់ជូនពលរដ្ឋដែលខ្វះអាហារហូបចុក ពិសេសគឺអង្ករតែម្ដង។
លោក គៀត ហ៊ុល មានប្រសាសន៍ថា៖ «កម្មករអូសរទេះដែលខ្វះខាតនោះ គ្រួសារខ្លះទទួលបានអំណោយ៣ដងក៏មាន។ យើងទទួលស្គាល់ថា ជំនួយប៉ុណ្ណឹងមិនគ្រប់ទេ ប៉ុន្តែយើងតែងបន្តចែកជូនពួកគាត់ ចែកឱ្យអ្នកណាខ្វះពិតប្រាកដ អ្នកដែលអត់ខ្លាំងអីអញ្ចឹងទៅ។យើងប្ដេជ្ញាជួយគ្នាក្នុងពេលដ៏លំបាកនេះ»។
នាយករងអង្គការដំណក់ទឹក លោក ឡុង សានរិទ្ធី មានប្រសាសន៍ថា នៅឆ្នាំមុន អ្នកប៉ោយប៉ែតរងគ្រោះ២លើក រួមមាន ផលប៉ះពាល់ដោយសារកូវីដ-១៩ និងរងគ្រោះដោយទឹកជំនន់។ លោកបន្តថា ឥទ្ធិពលកូវីដ-១៩ បានបង្ខំឱ្យកុមារត្រូវចូលរួមក្នុងពលកម្មនានា ដើម្បីជួយសម្រាលបន្ទុក គ្រួសាររាប់តាំងពីរកចំណូលនិងស្វែងរកអាហារហូបចុក។
ប្រសាសន៍លោក ឡុង សានរិទ្ធី៖ «គ្រួសារកុមារងាយរងគ្រោះហ្នឹងផ្អែកខ្លាំងលើការងារខាងផ្សារថៃ ដល់ពេលបិទដោយសារកូវីដអញ្ចឹង គាត់ជួបបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរណាស់។ ដល់ពេលដែលគ្រួសារគាត់[កុមារ]អត់អីហូប គាត់[កុមារ]ចូលមកជួយរកគ្នា ហើយស្អីក៏ធ្វើដែរ»។
ការសិក្សាមួយរបស់អង្គការដំណក់ទឹក ដែលធ្វើការងារជួយដល់កុមារនិងយុវជនងាយរងគ្រោះនៅក្រុងប៉ោយប៉ែត បង្ហាញថា បន្ទាប់ពីផ្ទុះជំងឺកូវីដ-១៩ ក្រុមគ្រួសារកម្មករអូសរទេះចំនួន១០% បានចាកចេញពីប៉ោយប៉ែត, ៣០% ដើរបេះបន្លែតាមព្រៃ តាមចម្ការ ទុកលក់, ៣០% រើសអេតចាយទាំងថ្ងៃទាំងយប់ និង ៣០%ទៀតធ្វើការងារបត់បែនតាមកាលៈទេសៈ [គេជួលធ្វើអីធ្វើហ្នឹង]។
មិនមែនតែអ្នកបាត់បង់ការងារទេដែលខ្វះអាហារបរិភោគ ក្រុមអ្នកងាយរងគ្រោះក៏ជាក្រុមដែលខ្វះអាហារហូបចុកដែរ។ អ្នកងាយរងគ្រោះនៅប៉ោយប៉ែត រួមមាន ជនរងគ្រោះពីការជួញដូរ កុមារធ្វើការងារឬរស់នៅតាមចិញ្ចើមផ្លូវ មនុស្សវ័យក្មេងដែលមានពិការភាពខាងរាងកាយឬបញ្ញានិងជនរងគ្រោះនៃការកេងប្រវ័ញ្ចឬការរំលោភបំពាន។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលប៉ាន់ស្មានថា នៅប៉ោយប៉ែត មានអ្នកងាយរងគ្រោះប្រមាណជិត១ពាន់នាក់ ដែលពាក់កណ្ដាលគឺជាកុមារ។
នាយករងអង្គការដំណក់ទឹក លោក ឡុង សានរិទ្ធី បញ្ជាក់ថា បញ្ហាធំគឺសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ទាំងមូលស្ទើរជាប់គាំង ដូច្នេះអ្វីៗអាចនឹងបានប្រសើរនៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចដំណើរការល្អវិញ។
ប្រសាសន៍លោក ឡុង សានរិទ្ធី៖ «ឥលូវនេះ គ្រប់ស្ថាប័ន ទាំងរដ្ឋាភិបាល ទាំងដៃគូពាក់ព័ន្ធអាចជួយបាន គឺធ្វើម៉េចកុំឱ្យពួកដាច់ពេល[ដាច់ពោះ]ប៉ុណ្ណឹង »។
កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ អង្គការយូនីសែហ្វ បានចេញរបាយការណ៍មួយដោយព្រមានពីផលវិបាកកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរចំពោះកុមារ ខណៈដែលការរាតត្បាតជាសកលនៃជំងឺកូវីដ-១៩នៅតែបន្តអូសបន្លាយ។
របាយការណ៍នេះបង្ហាញថា៖ «អត្រាអ្នកឆ្លងជំងឺនេះជាទូទៅកាន់តែកើនឡើង ហើយផលប៉ះពាល់រយៈពេលវែងរបស់វាមកលើការអប់រំ អាហារូបត្ថម្ភ និងសុខុមាលភាពរបស់កុមារនិងយុវជនមួយជំនាន់តែម្ដង»។
ការិយាល័យ យូនីសែហ្វ ប្រចាំនៅកម្ពុជា កត់សម្គាល់ថា នៅកម្ពុជាកុមារប្រមាណ២៨ម៉ឺននាក់ ដែលរៀននៅសាលាចំនួន១ ១១៣កន្លែង នៅក្នុងខេត្តចំនួន១០ ខកខានពុំបានទទួលអាហារប្រកបដោយអាហារូបត្ថម្ភដែលផ្ដល់ដោយមិនគិតថ្លៃឱ្យពួកគេនៅសាលារៀន ក្នុងអំឡុងពេលមានការបិទសាលានៅទូទាំងប្រទេស។
ទិន្នន័យបានពីការវាយតម្លៃរួមគ្នាលើតម្រូវការអប់រំ អំឡុងពេលមានកូវីដ-១៩ ដែលរៀបចំដោយក្រសួងអប់រំ និងក្រុមការងារវិស័យអប់រំ បានបង្ហាញថា បច្ចុប្បន្ននេះ កុមារ ៤០% ញ៉ាំអាហារប្រចាំថ្ងៃក្នុងបរិមាណតិចជាងមុន។ ក្នុងចំណោមកុមារទាំងនោះ មានជាង ៥០% មកពីគ្រួសារមានជីវភាពក្រីក្រនិងជាអ្នកពឹងផ្អែកលើប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម។
ការសិក្សាវាយតម្លៃលើផលប៉ះពាល់ផ្នែកសង្គមសេដ្ឋកិច្ចបង្កឡើងដោយជំងឺកូវីដ១-៩នៅកម្ពុជា របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បង្ហាញដែរថា បើទោះជាអាចមានឬរកបានស្បៀងក៏ដោយ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើននាក់ត្រូវកាលៈទេសៈសេដ្ឋកិច្ចបង្ខំឱ្យប្រើយុទ្ធសាស្រ្តទប់ទល់ផ្សេងៗ ដូចជា ខ្ចីអាហារពីអ្នកដទៃ កាត់បន្ថយបរិមាណអាហារបរិភោគ និងពឹងអាស្រ័យខ្លាំងជាងមុនលើជម្រើសអាហារមានតម្លៃថោកនិងមិនសូវមានអាហារូបត្ថម្ភ។
ក្រឡេកទៅមើលក្មេងៗជាកូនរបស់កម្មករអូសរទេះវិញ ពួកគេមិនដឹងថា អ្វីជាបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចឬអ្វីជាផលប៉ះពាល់ដោយសារកូវីដ-១៩ឡើយ។ អាហារណាឆ្ងាញ់ឬមានជីវជាតិ ទំនងជាមិនសំខាន់ប៉ុន្មានសម្រាប់ពួកគេដែរទេ អ្វីដែលពួកគេត្រូវធ្វើរាល់ថ្ងៃគឺដើរសុំទានដើម្បីបានចំណីហូបចម្អែតក្រពះមួយពេលៗប៉ុណ្ណោះ។
កូនស្រីវ័យ៧ឆ្នាំ របស់លោក ស៊ុន ទូច ក្រៅពីរើសអេតចាយ នាងនិងមិត្តភក្តិ៥នាក់ទៀតក៏នាំគ្នាឆ្លងថ្នល់ពីភូមិទៅសុំទាននៅម្ដុំផ្សារធំក្រុងប៉ោយប៉ែតជារៀងរាល់ល្ងាចផងដែរ ដើម្បីបានប្រាក់មកទិញម្ហូប។
កុមារីម្នាក់ដែលជាមិត្តភក្តិរបស់កូនស្រីលោក ស៊ុន ទូច ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំសុំលុយអ្នកគេមកផ្សារដល់យប់ទៅសុំម្ហូបកន្លែងគេលក់បាយ។ គេឱ្យបានម្ហូបហូបរាល់ថ្ងៃ តែខ្ញុំខ្លាចតែប៉ូលិស ខ្លាចប៉ូលិសដេញ»។
កូនស្រីលោក ស៊ុន ទូច បន្ថែមថា នាងមិនខ្លាចទៅសុំទានទេ ប៉ុន្តែនាងបារម្ភថាមិនបានទៅសាលារៀនដូចក្មេងឯទៀត។
កុមារីរូបនោះនិយាយថា៖ «ពេលទៅសុំលុយគេ ខ្ញុំអត់ខ្លាចអីផង! ខ្ញុំខ្លាចអត់បានរៀនរហូត ខ្ញុំនៅចង់ទៅរៀន»៕
