អ្នកស្រី ឈួន តូច រស់នៅភូមិវត្តលៀប ឃុំចំការសំរោង ក្រុងបាត់ដំបង ខេត្តបាត់ដំបង មានមុខរបរជាអ្នកដើរទិញនិងរើសអេតចាយសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់កូន៧នាក់។ អ្នកស្រីមិនបានខ្លាចការនឿយហត់ដែលកើតចេញពីមុខរបរដែលត្រូវដើរហាលថ្ងៃហាលភ្លៀងពីភូមិមួយទៅភូមិមួយទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលអ្នកស្រីខ្លាចនិងបារម្ភបំផុតនៅពេលនេះ គឺកូនប្រុសវ័យ២៨ឆ្នាំរបស់គាត់ដែលបានប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនអស់រយៈពេល៣ឆ្នាំមកហើយ។
ករណីប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនមិនមែនកើតទៅលើតែកូនប្រុសរបស់អ្នកស្រី ឈួន តូច តែម្នាក់នោះទេ គ្រួសារខ្លះដែលរស់នៅក្នុងភូមិវត្តលៀប ឃុំចំការសំរោង ក្រុងបាត់ដំបង ខេត្តបាត់ដំបង ក៏កំពុងជួបប្រទះនិងប្រឈមនឹងបញ្ហានេះដូចគ្នា។ អ្នកខ្លះត្រូវគេចចេញពីផ្ទះ ដោយសារតែសមាជិកគ្រួសាររបស់ខ្លួនដែលប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ គំរាម និងប្រើហិង្សាមកលើខ្លួន ខណៈគ្រួសារខ្លះទៀតត្រូវបាត់បង់សម្ភារ ដោយសារកូនយកទៅលក់ឬបញ្ចាំដើម្បីបានលុយទិញគ្រឿងញៀន។
អ្នកស្រី ឈួន តូច ឱ្យដឹងថា ជួនកាលកូនប្រុសរបស់គាត់បាននាំគូកនមកជក់គ្រឿងញៀនក្នុងផ្ទះអ្នកស្រីតែម្ដង។ អ្នកស្រីថា នៅពេលដែលកូនៗរបស់អ្នកស្រីផ្សេងទៀតស្តីបន្ទោសឬឈ្លោះប្រកែកគ្នា កូនប្រុសរូបនោះតែងគំរាមសម្លាប់ពួកគេ។
អ្នកស្រីរៀបរាប់ថា៖ «វាជក់អ៊ីចឹង! វាអត់ទៅរកអីសោះ វានៅក្រឡុកយើងនៅក្នុងផ្ទះហ្នឹង ហើយបើមិនអ៊ីចឹងទេ វាហៅគេមកចូលនៅក្នុងផ្ទះណែន ហៅគ្នាវាហ្នឹងចូលមកជក់ ដល់តែពេលយើងជេរថាទៅ វាគ្រហឹម រកវាយ [យើងថែមទៀត] […] ប្អូនវាស្រីៗ វាគំរាមសម្លាប់។ វាថា ហ្អែងបើរញ៉េរញ៉ៃជាមួយអញ សម្លាប់ហ្អែងចោល»។
ក្នុងសម្លៀកបំពាក់រហែកនិងប្រឡាក់ដោយដី អ្នកស្រី ឈួន តូច បាននិយាយបន្តទាំងអួលដើមកថា កូនប្រុសរបស់អ្នកស្រីប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនតាមការអូសទាញពីមិត្តភក្តិក្នុងភូមិ។
ជាស្ត្រីមេម៉ាយ និងមានជាប់បំណុលនៅធនាគារផងដែរនោះ ស្រ្តីវ័យ៥៧ឆ្នាំរូបនេះបានរៀបរាប់បន្តថា សម្ភារដែលមានតម្លៃនៅក្នុងផ្ទះវិញ អ្នកស្រីថា កូនរបស់គាត់បានយកទៅលក់ដើម្បីទិញគ្រឿងញៀន ហើយថែមទាំងលួចទូរសព្ទប្អូនៗយកទៅបញ្ចាំនិងលក់ផងដែរ។
ស្រ្តីរូបនេះបន្តថា កន្លងមក គាត់ធ្លាប់បានរាយការណ៍ពីករណីដែលកូនគាត់ប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន និងគំរាមកំហែងចង់វាយធ្វើបាបទៅលើរូបគាត់ ទៅកាន់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដែរ តែហាក់មិនទទួលការអើពើដោះស្រាយណាមួយឡើយ។
អ្នកស្រីបានលើកឡើងថា៖ «អូ! ខ្ញុំនិយាយសព្វថ្ងៃ ខ្ញុំពិបាកមួយចប់ ប៉ុន្តែវាដូចថាគ្មានអ្នកណាមកជួយដឹងនៅក្នុងគ្រួសារខ្ញុំទេ។ បើគេដឹង គេឮ មានតែគេសើចចំអកឱ្យយើងតែប៉ុណ្ណឹង ព្រោះអីយើងបែកបាក់គ្រួសារ ប្ដីនៅផ្សេង ប្រពន្ធនៅផ្សេងអ៊ីចឹងទៅ។ កូនចៅជួនកាលរត់ទៅនៅផ្សេង តែមានរឿងនៅក្នុងផ្ទះ រត់ចេញអស់ នៅផ្សេង ទៅតាមផ្ទះគេអស់ វាអ៊ីចឹង»។
អ្នកភូមិម្នាក់ទៀត ឈ្មោះ កឹល យ៉ា អាយុ៥៤ឆ្នាំ ដែលមានកូនប្រុស២នាក់បាននិងកំពុងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនជិត១០ឆ្នាំមកហើយនោះ ក៏បានរៀបរាប់ពីទុក្ខលំបាកនិងក្តីបារម្ភរបស់គាត់ផងដែរ។
អ្នកស្រីថា នៅពេលដែលកូនប្រុសរបស់គាត់ទាំងពីរចង់ប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនម្តងៗ គឺពួកគេតែងតែវាយចានវាយឆ្នាំងនិងសម្ភារមួយចំនួននៅក្នុងផ្ទះ ហើយពេលខ្លះក៏បានជេរប្រមាថលើរូបគាត់ថែមទៀត ដែលធ្វើឱ្យគាត់សម្រេចចិត្តរត់ចោលផ្ទះ ដើម្បីគេចចេញពីកូនរបស់គាត់ទៀតផង។
អ្នកស្រីអះអាងបន្ថែមថា ជារៀងរាល់មួយខែឬកន្លះខែម្តង កូនរបស់គាត់តែងតែបូមឈាមរបស់ពួកគេយកលក់ ដើម្បីបានប្រាក់ទៅទិញគ្រឿនញៀន ហើយបច្ចុប្បន្ន ពួកគេមានអាការស្លេកស្លាំងខ្លាំង។
អ្នកស្រីថា៖ «កាលណាវាអត់អីស៊ី វាអស់កម្លាំង សព្វថ្ងៃវាបូមឈាមលក់ ឈាមវាឈាមអូរ [ប្រភេទឈាម O] […] កន្លះខែ មួយខែ វាលក់ម្ដង […] នេះវាមិនបាន៣ខែផងហ្នឹង តែកន្លះខែមិនទាន់ បូមទៀតហើយ ឥលូវនេះស្លេកស្លាំង អត់អីស៊ីទេ ហើយខ្ញុំទៅរកអីបាន?»
អ្នកស្រី កឹល យ៉ា បាននិយាយថា អ្នកស្រីក៏ធ្លាប់បានយករឿងទាំងនេះទៅប្រាប់មេភូមិនិងប៉ូលិសប៉ុស្តិ៍ជាច្រើនលើកដែរ ប៉ុន្តែមិនដែលទទួលបានដំណោះស្រាយនោះទេ ហើយអ្នកស្រីបានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរនិងអង្គការពាក់ព័ន្ធឱ្យជួយណែនាំនិងចាត់វិធានការណ៍ទាំងនេះ។
អ្នកស្រីស្នើថា៖ «ជួយណែនាំឱ្យកូនខ្ញុំដើរផ្លូវល្អវិញ កុំឱ្យវាទៅអ៊ីចឹង ឱ្យវាដើរផ្លូវល្អទៅ វាស្គាល់ម៉ែស្គាល់ឪ កុំឱ្យវាទៅអ៊ីចឹងទៀត ខ្លាចវាទៅឆ្កួតលា ដើរខុសទៀតទៅ ខ្លាចវាចូលគុកច្រវាក់អីទៀតណាអូន»។
អ្នកស្រីបានបញ្ជាក់ថា កន្លងមក អ្នកស្រីមិនដែលបានបញ្ជូនកូនរបស់គាត់ទៅមជ្ឈមណ្ឌលស្ដារនីតិសម្បទាគ្រឿងញៀននោះទេ ដោយសារតែអ្នកស្រីមិនស្គាល់ ខណៈបញ្ហានេះ អ្នកស្រីបានរាយការណ៍ទៅតែខាងអាជ្ញាធរភូមិឃុំប៉ុណ្ណោះ។
កំពុងតែមមាញឹកជាមួយនឹងការដាំស្លនៅក្នុងផ្ទះ ស្ត្រីវ័យ៧៥ឆ្នាំមួយរូបទៀត អ្នកស្រី នាង គន្ធា សង្កេតឃើញថា បច្ចុប្បន្ន អ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀននៅក្នុងភូមិនេះមានការកើនឡើងច្រើន ហើយអ្នកស្រីក៏មិនហ៊ាននិយាយស្តីច្រើនជាមួយក្រុមអ្នកញៀនគ្រឿងញៀនទាំងនោះដែរ ដោយបារម្ភខ្លាចពីសុវត្ថិភាព។
អ្នកស្រី នាង គន្ធា បានរស់នៅក្នុងភូមិវត្តលៀបនេះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក ដោយមានកូនចំនួន៦នាក់ និងក្មួយប្រុសម្នាក់ក្នុងបន្ទុក ក្នុងនោះក្មួយប្រុសរបស់អ្នកស្រីក៏ជាមនុស្សម្នាក់ដែលប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនផងដែរ។
អ្នកស្រី គន្ធា បាននិយាយថា ក្មួយប្រុសរបស់អ្នកស្រីតែងតែទៅសេពគ្រឿងញៀនជាមួយមិត្តភក្តិក្នុងភូមិ ហើយពេលខ្លះពួកគេបានទៅសេពគ្រឿងញៀននៅក្បែរផ្ទះអ្នកស្រី ដែលបង្កការភ័យខ្លាចដល់អ្នកភូមិ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា នៅពេលដែលគាត់យករឿងទាំងនោះទៅជជែករកដំណោះស្រាយជាមួយអាជ្ញាធរភូមិ-ឃុំ គឺអ្នកស្រីតែងតែរងការឆ្លើយបកមកវិញថា «ចេះដឹងរឿងគេ» ពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលពួកគេមិនពេញចិត្តផងដែរ។
អ្នកស្រី ទឹម ផល្លា អាយុ៥៦ឆ្នាំ ជាអាជីវករដើរលក់នំប៉័ងនៅផ្សារបឹងឈូក ស្ថិតក្នុងភូមិព្រែកមហាទេព សង្កាត់ស្វាយប៉ោ ក្រុងបាត់ដំបង បាននិយាយដែរថា កូនប្រុសច្បងរបស់គាត់ដែលមានអាយុ៣០ឆ្នាំ ក៏ជាអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនដែរ ដោយរូបគេបានធ្វើបាបផ្លូវចិត្ត និងបង្កហិង្សាជាមួយបងប្អូនស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃ ហើយពេលខ្លះលួចរបស់របរនៅក្នុងផ្ទះ ទូរសព្ទប្អូន និងលុយថែមទៀតផង។
អ្នកស្រីបន្តថា កូនប្រុសរបស់គាត់ធ្លាប់បានជាប់ពន្ធនាគារអស់រយៈពេល៣ឆ្នាំ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីប្រើប្រាស់និងចែកចាយគ្រឿងញឿន ប៉ុន្តែក្រោយចេញពីពន្ធនាគារ កូនប្រុសលោកស្រីកាន់តែប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនខ្លាំងជាងមុនទៅទៀត។
អ្នកស្រីបានបន្តទាំងទឹកភ្នែកហូរថា៖ «គ្រឿងញៀនអាចធ្វើឱ្យមនុស្សលែងស្គាល់ឪពុកម្ដាយ បងប្អូនកូនក្មួយ និងអ្នកជុំវិញខ្លួន នៅពេលដែលប្រើប្រាស់ហើយ គឺគេហាក់បីដូចជាមនុស្សឆ្កួត លែងស្គាល់អ្វីទាំងអស់»។
មន្ត្រីប៉ូលិសប្រចាំសង្កាត់ចំការសំរោង ក្រុងបាត់ដំបង បានបដិសេធផ្ដល់បទសម្ភាសន៍នៅពេលដែលអ្នកសារព័ត៌មាន វីអូឌី សុំជួបសម្ភាសនៅប៉ុស្តិ៍នគរបាលសង្កាត់ចំការសំរោងនោះ។
អភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក ងួន រតនៈ បានទទួលស្គាល់ថា បញ្ហាគ្រឿងញៀនពិតជាមានការកើនឡើងច្រើនពិតមែន ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរខេត្តបាននិងកំពុងខិតខំផ្សព្វផ្សាយនិងទប់ស្កាត់បញ្ហានេះជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ អភិបាលខេត្តរូបនេះក៏បានចោទជាសំណួរមកវិញជុំវិញក្តីកង្វល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋលើបញ្ហាគ្រឿងញៀននេះថា«តើឱ្យយើងធ្វើយ៉ាងម៉េច?»។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ឥលូវគេធ្វើរាល់ថ្ងៃ ដើរផ្សព្វផ្សាយឱ្យគាត់រាយការណ៍រាល់ថ្ងៃ មុខសញ្ញាប្រាប់ហើយគេចាប់ហូរហែ ប្អូនប្រាប់មើល៍! ក្រែងលោមានគំនិតអីថ្មី បើយើងទទួលស្គាល់ថាគ្រឿងញៀនវាកើតហើយណា ចាប់បានបីបួនប្រាំគីឡូ បីបួនប្រាំគីឡូ! ហើយចាប់បានហូរហែ ចាប់បានរាល់យប់ វានៅតាមចំណុចហ្នឹងសេសសល់ តាមប្រមាញ់មុខសញ្ញាវាបន្តបន្ទាប់»។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងមានក្រសួងមហាផ្ទៃ លោកយកចិត្តទុកដាក់ណាស់ សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង យើងមានសារាចរណែនាំភូមិឃុំមានសុវត្ថិភាពនេះឯង ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរាយការណ៍ […] អ៊ីចឹងមានអ្នករាយការណ៍ស្ងប់ស្ងាត់ លាក់ការណ៍អ្នករាយការណ៍ ដើម្បីកាត់បន្ថយការប្រឈមជាមួយសុវត្ថិភាពផ្ទាល់អ៊ីចឹងណា រាយការណ៍មក យើងសហការជាមួយ អ៊ីចឹងបានយើងចាប់បាន»។
ចំណែកស្នងការរងនគរបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក គុយ ហេង មានប្រសាសន៍ថា ស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្ត មិនទាន់អាចបង្ហាញទិន្នន័យច្បាស់លាស់ជុំវិញបទល្មើសគ្រឿងញៀនក្នុងឆ្នាំ២០២០បាននៅឡើយទេ ដោយសារតែរបាយការណ៍មិនទាន់បានចេញផ្សាយជាសាធារណៈ។
ទោះយ៉ាងណា លោកមានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា ការចាត់វិធានការទៅលើអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀននេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់និងជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ លោកបន្ថែមថា បច្ចុប្បន្ន មជ្ឈមណ្ឌលស្ដារនីតិសម្បទាគ្រឿងញៀននៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបង មានអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនចំនួន២៨០នាក់កំពុងទទួលការព្យាបាលនិងស្តារនីតិសម្បទាគ្រឿងញៀននៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលនោះ។
ក្នុងពិធីមួយកាលពីថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១នេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ក៏បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភចំពោះការចរាចរគ្រឿងញៀននៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន ដែលលោកថា កំពុងរីកសាយភាយដល់ទីជនបទ។
លោករដ្ឋមន្ត្រី បានលើកឡើងថា៖ «ការបារម្ភ ការទស្សន៍ទាយរបស់ខ្ញុំមិនសូវខុសប៉ុន្មានទេ មានការបារម្ភអំពីគ្រឿងញៀនដែលរាលដាលដល់ទីជនបទ។ ឥលូវហ្នឹងគឺថាមួយថ្ងៃយ៉ាងតិចណាស់៦ខេត្ត ទៅ១០ខេត្ត មានមួយពីរករណី។ រឿងនេះបើយើងមិនស្រុះគ្នាដើម្បីធ្វើទេ គ្រឿងញៀនវាត្រួតត្រាយើងថ្ងៃណាមួយ»។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គឹមអេង សង្កេតឃើញថា បញ្ហាគ្រឿងញៀននៅតែបន្តកើតឡើង ជាពិសេសនៅតាមជនបទ។ លោកបន្តថា ពីមុន បញ្ហាគ្រឿងញៀននេះមានតែនៅតាមទីប្រជុំជនតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន លោកថា បញ្ហានេះបានរីកសាយភាយទៅដល់ទីជនបទ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមិនដឹងថាយ៉ាងណាទេ ព្រោះដោយសារតែខ្ញុំឃើញថា ឧទាហរណ៍ថា ស្ងប់ស្ងាត់នៅកន្លែងផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែវាទៅកើនកន្លែងផ្សេងទៀត អ៊ីចឹងវារីកសាយភាយទៅតាមជនបទហ្នឹង វាកាន់តែច្រើនឡើងៗ វាខុសប្លែកពីមុន។ កាលពីមុន វាមានតែនៅទីប្រជុំជនដែលយើងបារម្ភគ្រឿងញៀន ឥលូវនេះគឺមិនចាំបាច់ថានៅតែទីក្រុង ឬនៅទីប្រជុំជន ឬក៏នៅទីជនបទទេ ការប្រឈមគឺដូចគ្នាទាំងអស់»។
ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព លោកយល់ថា អាជ្ញាធរត្រូវមានជំនាញវិជ្ជាជីវៈឱ្យបានច្បាស់លាស់ មានការប្ដេជ្ញាចិត្តឱ្យបានខ្ពស់ក្នុងការដោះស្រាយ និងត្រូវទប់ស្កាត់និងបង្ក្រាបឱ្យដូចជាភ្លៀងរលឹម។
លោកថា៖ «ខ្ញុំថាចំពោះបញ្ហានេះ ការចាត់វិធានការរបស់អាជ្ញាធរ ទាល់តែធ្វើជាដូចជាភ្លៀងរលឹម មិនអាចធ្វើមួយរយៈខ្លីហើយឈប់ ហើយធ្វើយុទ្ធនាការតែមួយរយៈពេលទេ ត្រូវធ្វើជាប្រចាំ។ ហើយបញ្ហានេះមិនមែនជាបញ្ហាដែលងាយស្រួលទេ វាជាការលំបាក យើងដឹងថាវាពិបាក ប៉ុន្តែក៏ត្រូវចាត់វិធានការប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ ប្រកបដោយជំនាញ ហើយនឹងការតាំងចិត្តខ្ពស់ដែរ បានបញ្ហាគ្រឿងញៀននេះកាត់បន្ថយទៅបាន»។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់នាយកដ្ឋានប្រឆាំងគ្រឿងញៀននៃក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលវីអូឌីទទួលបានកាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ ឱ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះ សមត្ថកិច្ចជំនាញ បង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀនសរុប ១០ ៤៦១ ករណី និងរឹបអូសបានវត្ថុតាងគ្រឿងញៀនចំនួន ៣ ១៨៩ គីឡូក្រាម និងសារធាតុគីមីផ្សំចំនួន ៥ ០២៥ គីឡូក្រាម។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា ក្នុងប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបនោះ សមត្ថកិច្ចក៏បានចាប់ខ្លួនមនុស្សដែលពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀនចំនួន ២១ ៥៦៦ នាក់ (ជនបរទេស ៣៨៩ នាក់) ក្នុងនោះ អ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការជួញដូរ កែច្នៃ រក្សាទុក និងដាំដុះចំនួន ១២ ៧៣៩ នាក់ និងអ្នកប្រើប្រាស់ចំនួន ៨ ៨២៧ នាក់ រួមនឹងរឹបអូសបានវត្ថុតាងដែលប្រើក្នុងបទល្មើសជាច្រើនទៀត។
តួលេខប្រចាំឆ្នាំ២០២០ ដែលផ្តល់ដោយនាយកដ្ឋានប្រឆាំងគ្រឿងញៀននេះ បានបង្ហាញពីការកើនឡើងប្រមាណ៤ដងនៃគ្រឿងញៀនដែលរឹបអូសបាន និងកើនឡើងប្រមាណ៥ភាគរយនៃចំនួនមនុស្សដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៩។
កាលពីឆ្នាំ២០១៩ សមត្ថកិច្ចជំនាញបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនបានចំនួន ៩ ៨០៦ ករណី ឃាត់ខ្លួនមនុស្ស ២០ ៤៩០ នាក់ (ជនបរទេស ៤៤៧ នាក់) និងរឹបអូសគ្រឿងញៀនបានជាង ៧៥០ គីឡូក្រាម ដែលចំនួននេះកើនឡើងជិត ៣០% ទៅហើយ បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៨ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍អាជ្ញាធរជាតិប្រឆាំងគ្រឿងញៀនឆ្នាំ២០១៩៕
ដោយ៖ ពក ខឺយ និង នី ណារិទ្ធ
