មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សជំរុញឱ្យសមត្ថកិច្ចពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ចំពោះជនល្មើសដែលជាអតីតមន្រ្តីយោធានិងសមត្ថកិច្ចដែលបានបាញ់សម្លាប់ជនរងគ្រោះ មកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដើម្បីកុំឱ្យវប្បធម៌និទណ្ឌភាពកើតមានឡើង ខណៈមន្រ្តីអនុវត្តច្បាប់អះអាងថា សមត្ថកិច្ចមិនដែលបោះបង់ការតាមចាប់ខ្លួនជនល្មើសណាមួយនោះទេ។
ក្នុងរយៈពេលប្រហែលមួយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ យ៉ាងហោចណាស់មានករណីឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់ជនរងគ្រោះចំនួន៤ករណី ដែលបង្កឡើងដោយអតីតមន្រ្តីនគរបាលនិងយោធា បានកើតឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញ ហើយជនល្មើសបានរត់គេចខ្លួនរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ជនរងគ្រោះទាំងនោះរួមមាន និស្សិតពេទ្យម្នាក់ឈ្មោះ ជុន ឌីណា ត្រូវគូដណ្តឹងជាមន្ត្រីយោធាបាញ់សម្លាប់ កាលពីយប់ថ្ងៃទី១៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០។ ឌីជេចាក់ភ្លេងម្នាក់ ត្រូវបានជនសង្ស័យឈ្មោះ ដួង មុនីរដ្ឋ ជាមន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថពាក់ស័ក្តិ៤ បាញ់ស្លាប់លើតុ កាលពីថ្ងៃ៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០។
ដោយឡែក កាលពីយប់ថ្ងៃទី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ ឈ្មោះ លី ថារិយ ជាអតីតមន្ត្រីនគរបាលនៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានបាញ់សម្លាប់ជាងកាត់សក់ឈ្មោះ សុខ សុកេន នៅសង្កាត់បឹងកក់២ ខណ្ឌទួលគោក។ រីឯជនរងគ្រោះឈ្មោះ ពូន ប៊ុនស៊ីម ត្រូវបានឈ្មោះ គៀត សុផារ៉ែន មានតួនាទីជាមន្ត្រីនគរបាលនៃនាយកដ្ឋានព្រហ្មទណ្ឌកម្រិតធ្ងន់នៃក្រសួងមហាផ្ទៃ បាញ់២គ្រាប់សំដៅមកខ្លួន ប៉ុន្តែគ្រាប់បានផ្លាតត្រូវប្រអប់ជើង កាលពីថ្ងៃ៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត ដែលតាមដានករណីឃាតកម្មនោះ បានអះអាងថា ករណីបាញ់បោះដោយសេរីកាលពីពេលកន្លងមក ភាគច្រើនជាមន្ត្រីប៉ូលិសនិងយោធាជាដើម ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរបានចុះបង្ក្រាបចាប់ជនល្មើសបានខ្លះ និងមួយចំនួនទៀតរត់គេចខ្លួនរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
លោក សំអាត មានជំនឿថា បើអាជ្ញាធរមានឆន្ទៈចង់ស្រាវជ្រាវចាប់ជនល្មើសយកមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ មិនមានការលំបាកនោះទេ ព្រោះសមត្ថកិច្ចមានសមត្ថភាពច្រើនក្នុងការស្រាវជ្រាវនិងតាមចាប់ជនល្មើស។
លោកលើកជាឧទាហរណ៍ថា ដូចជារឿងឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់នាយរងការិយាល័យនគរបាលព្រហ្មទណ្ឌកម្រិតស្រាល នៃស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានី កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចរកឃើញជនល្មើសនៅក្នុងព្រៃនៃខេត្តរតនគិរី ប៉ុន្តែជនល្មើសបានតដៃជាមួយសមត្ថកិច្ច ទើបសមត្ថកិច្ចបាញ់ឱ្យស្លាប់នៅកន្លែងកើតហេតុ។
បន្ថែមពីនេះ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរូបនោះ អះអាងថា បើសិនជាសមត្ថកិច្ចមិនពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់និងធ្វើការស្រាវជ្រាវចាប់ជនដៃដល់មកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ទេ នឹងធ្វើឱ្យវប្បធម៌និទណ្ឌភាពបន្តកើតមាន។
លោក អំ សំអាត ថ្លែងដូច្នេះថា៖ «បើសិនជាការអនុវត្តច្បាប់មិនស្មើភាពគ្នាទេ វប្បធម៌ធម្មជាតិវានឹងបន្តកើតឡើង កាលណាមាននិទណ្ឌភាពកើតឡើង ការអនុវត្តច្បាប់មិនអាចទៅរកបញ្ហានីតិរដ្ឋ ឬក៏ផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ពលរដ្ឋក្នុងសង្គមជាតិដូចគ្នាបានទេ»។
មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់សមាគមអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា កត់សម្គាល់ថា មន្ត្រីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមួយចំនួនតែងតែយកកាំភ្លើងតាមខ្លួនទាំងនៅក្រៅម៉ោងធ្វើការ។ លោកថារដ្ឋាភិបាលត្រូវពង្រឹងឱ្យមន្ត្រីទាំងនោះទុកកាំភ្លើងនៅកន្លែងធ្វើការ នៅពេលដែលពួកគេចេញពីកន្លែងធ្វើការត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ ក៏ជាផ្នែកមួយក្នុងការទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានបទល្មើសកើតឡើងផងដែរ។
មួយវិញទៀត លោកថា នៅពេលដែលបទល្មើសមួយកើតឡើង ហើយសមត្ថកិច្ចគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់មិនចាត់វិធានការច្បាប់ទេ នោះនឹងធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការភ័យខ្លាចទាំងសុវត្ថិភាព និងនាំឱ្យមានអសន្តិសុខក្នុងសង្គម ជាដើម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «កាលណាមានការបាញ់បោះទាំងអស់ហ្នឹង សន្តិសុខសង្គម សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម វាទៅជាអនាធិបតេយ្យ បើសិនជាអ្នកទាំងអស់ប្រើប្រាស់នូវអាវុធទាំងអស់ហ្នឹងទៅបាញ់បោះនៅតាមទីសាធារណៈ ពលរដ្ឋក៏មានការភ័យខ្លាចដែរ»។
នាយកប្រតិបត្តិវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា និងជាអ្នកវិភាគ លោក ប៉ា ចន្ទរឿន សង្កេតឃើញថា ដើមចមដែលនាំឱ្យអំពើហិង្សា ជាពិសេសករណីបាញ់សម្លាប់ដែលកើតចេញពីប្រភពជនល្មើសជាមន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថនិងនគរបាលនោះ ដោយសារកន្លងមក ការជ្រើសរើសមន្ត្រីទាំងនោះនៅមានភាពធូររលុង រើសតែអ្នកមានភាពក្លាហាន ដោយមិនបានសិក្សាពីអាកប្បកិរិយារបស់បុគ្គលនោះឱ្យបានច្បាស់លាស់។
លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា៖ «បើសិនជាយើងមិនយកចិត្តទុកដាក់លើចំណុចទាំងនេះទេ នោះស្ថានភាពសុខសន្តិភាពរបស់យើងមិនអាចរីកធំធាត់ទៅមុខបានទេ»។
អ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក ឆាយ គឹមខឿន មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាជាប្រទេសដែលមានសន្តិភាពពេញលេញ ប៉ុន្តែលោកថា គ្រាន់តែមានបុគ្គលមួយក្តាប់តូចប៉ុណ្ណោះ ដែលប្រើកាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់មនុស្ស រួចរត់គេចខ្លួន។ លោកបន្តថា រាល់បទល្មើសដែលកើតឡើង សមត្ថកិច្ចតែងតែអនុវត្តតាមច្បាប់ ដោយមិនប្រកាន់បក្ខពួកនិយមនោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្មានរឿងដែលប្អូននិយាយ យើងមានមុខសញ្ញាហើយ យើងមានតម្រុយហើយ ក៏ប៉ុន្តែសំខាន់មុខសញ្ញាហ្នឹងវារត់គេចខ្លួន មិនមែនយើង [សមត្ថកិច្ច] មិនរកទេ អ្នករកគេប្រឹងរកណាស់ បើសិនជារឿងហ្នឹងច្បាស់លាស់។ ថ្មីៗនេះ គេរកឃើញដូចជា កម្លាំងរាប់រយនាក់ព័ទ្ធព្រៃភ្នំ ប៉ុន្មានខេត្តឯណោះ បើដឹង យើងមិនឱ្យរត់រួចទេ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា បើសិនជាជនល្មើសដែលប្រព្រឹត្តជាសមត្ថកិច្ច ហើយស្ថាប័នរដ្ឋមិនមានវិធានការលើជនល្មើសនោះមែន ទើបនាំឱ្យមានអំពើនិទណ្ឌភាព។ លោកបន្តថា កន្លងមក ស្ថាប័នរដ្ឋតែងតែអនុវត្តតាមច្បាប់ដោយស្មើភាពគ្នា និងមិនដែលឱ្យជនល្មើសរួចខ្លួននោះទេ បើទោះជាជនល្មើសជាមន្ត្រីសមត្ថកិច្ចក៏ដោយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដំណើរការនីតិវិធីតុលាការ មានការស៊ើបសួរ មានការចោទប្រកាន់ ប៉ុន្តែជនដៃដល់រត់គេចខ្លួន ហើយចាប់មិនទាន់បាន វាមិនមែនជាករណីនិទណ្ឌភាពទេ ប៉ុន្តែសំណុំរឿងទាំងអស់ហ្នឹងសុទ្ធតែសមត្ថកិច្ចកំពុងចាត់ការ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែជនដៃដល់រត់គេចខ្លួនបាត់»។
លោកមេធាវី សុក សំអឿន ពន្យល់តាមនីតិវិធីច្បាប់ថា ឃាតករដែលបាញ់សម្លាប់ជនរងគ្រោះ អាចប្រឈមនឹងបទល្មើស ដូចជា ឃាតកម្មគិតទុកជាមុន ឬបទល្មើសឃាតកម្ម និងប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ អាស្រ័យលើសកម្មភាពរបស់ជនល្មើសប្រព្រឹត្ត។
ទោះជាយ៉ាងណា មេធាវីរូបនោះផ្តល់ជាអនុសាសន៍ថា ដើម្បីទប់ស្កាត់បទល្មើសបាញ់បោះសេរីនោះឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពបាន លុះត្រាតែស្ថាប័នរដ្ឋពង្រឹងការហ្វឹកហ្វឺនដល់មន្ត្រីរបស់ខ្លួនឱ្យយល់ដឹងពីច្បាប់និងក្រមសីលធម៌ក្នុងការប្រើប្រាស់អាវុធជាតិផ្ទុះ ជាដើម។
លោកផ្តល់ជាអនុសាសន៍ដូចនេះថា៖ «បើសិនជាយើងជាអ្នកដែលកាន់អាវុធ មានការហ្វឹកហ្វឺនគ្រប់គ្រាន់ ដឹងច្បាប់គ្រប់គ្រងអាវុធ វានឹងកាត់បន្ថយ មិនមែនមានអ្វីកើតឡើងចេះតែបាញ់នោះទេ»៕