មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងបរិស្ថាន បានស្នើអង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃនៅកម្ពុជា (WCS-Cambodia) ពង្រីកគម្រោងស្រូវត្រយង ទៅកាន់តំបន់ផ្សេងៗទៀតដែលមានតំបន់ការពារធម្មជាតិ ដើម្បីពង្រីកការផលិតស្រូវសរីរាង្គ ការពារបរិស្ថាន និងបង្កើនជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
គម្រោងស្រូវត្រយង ឬស្រូវមិត្តភាពសង្គ្រោះសត្វព្រៃ ជាស្រូវដែលបានដាំដុះក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃមួយចំនួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ គម្រោងនេះមានបំណងជួយលើកស្ទួយជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋនៅជុំវិញតំបន់ការពារធម្មជាតិ តាមរយៈការផ្តល់ពូជស្រូវនិងបច្ចេកទេសដាំស្រូវសរីរាង្គ ជាមួយនឹងការទទួលទិញស្រូវពីកសិករមកវិញក្នុងតម្លៃខ្ពស់ជាងទីផ្សារ។
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្ត្រា មានប្រសាសន៍ក្នុងដំណើរចុះទីវាលស្រែត្រយ៉ង ស្ថិតនៅភូមិពូចារ ឃុំស្រែព្រះ ស្រុកកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី កាលពីចុងសប្តាហ៍មុនថា គម្រោងស្រូវត្រយង (Ibis Rice Scheme) របស់អង្គការ WCS និងអង្គការដៃគូ បានអនុវត្តជាមួយប្រជាកសិករដោយជោគជ័យអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ នៅខេត្តព្រះវិហារ និងបានបន្តយកទៅអនុវត្តនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃសៀមប៉ាង ខេត្តស្ទឹងត្រែង។
លោកបន្តថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៩ គម្រោងស្រូវត្រយង ក៏បានពង្រីកខ្លួនទៅកាន់ដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី មកដល់បច្ចុប្បន្ន ខណៈដែលគម្រោងនេះបានជួយដល់ប្រជាកសិករឱ្យមានជីវភាពរស់នៅប្រសើរឡើង។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ក្នុងនាមក្រសួងបរិស្ថាន ខ្ញុំសូមគាំទ្រចំពោះគោលការណ៍និងលក្ខខណ្ឌដែលគម្រោងស្រូវត្រយង បានដាក់ចេញឱ្យប្រជាកសិករមកអនុវត្តនិងគោរពតាម ជាមួយនឹងការទទួលទិញស្រូវពីកសិករមកវិញក្នុងតម្លៃខ្ពស់ជាងទីផ្សារ ក្នុងចន្លោះពី១ ២០០រៀល ទៅ១ ៧០០រៀល ទៅតាមប្រភេទស្រូវនីមួយៗ»។
លោក នេត្រ ភក្ត្រា បានមានប្រសាសន៍ទៀតថា ដើម្បីទទួលបានតម្លៃខ្ពស់លើសពីទីផ្សារនេះ គឺតម្រូវឱ្យកសិករជាសមាជិកគម្រោងស្រូវត្រយង អនុវត្តតាមគោលការណ៍សំខាន់ៗដែលផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងការគោរពលើបរិស្ថាននិងការពារធនធានធម្មជាតិ។
លោកបានបញ្ជាក់ពីគោលការណ៍ទាំងនោះថា ត្រូវដាំស្រូវដោយគោរពទៅតាមគោលការណ៍សរីរាង្គ ដែលមិនប្រើប្រាស់ជីគីមី ឬក៏ថ្នាំគីមី ឬថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតមួយចំនួនទៀត, កសិករត្រូវដាំដុះដោយគោរពទៅនឹងគោលការណ៍បច្ចេកទេសដែលបង្រៀនដោយមន្ត្រីជំនាញរបស់អង្គការ WCS និងដៃគូ ដើម្បីធ្វើឱ្យស្រូវដែលដាំដុះទាំងអស់នោះគោរពទៅតាមបទដ្ឋានបច្ចេកទេសនិងតាមការកំណត់និយាមទទួលទិញពីប្រទេសអ្នកបញ្ជាទិញស្រូងត្រយងនេះ, ប្រជាកសិករដែលបានដាំស្រូវត្រយ៉ង ត្រូវប្រើប្រាស់ដីដែលមិនមែនបានពីការកាប់ទន្ទ្រានកាន់កាប់ដីព្រៃ និងត្រូវចូលរួមការពារនិងអភិរក្សសត្វព្រៃ។
ដោយមើលឃើញពីភាពជោគជ័យនៃការអនុវត្តគម្រោងនេះ លោក នេត្រ ភក្ត្រា បានស្នើដល់អង្គការ WCS និងអង្គការដៃគូ ពង្រីកគម្រោងស្រូវត្រយងនេះទៅកាន់តំបន់ការពារធម្មជាតិផ្សេងទៀត ដែលអង្គការបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយក្រសួងបរិស្ថាន ដើម្បីពង្រីកការផលិតស្រូវសរីរាង្គ ជាពិសេសបង្កើនជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនិងការពារបរិស្ថាន ខណៈចំណុចទាំងនេះ គឺជាគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការបង្កើនសេដ្ឋកិច្ចមូលដ្ឋានឬការផ្តល់មុខរបរថ្មីជូនប្រជាពលរដ្ឋ។
លោក កែន សេរីរដ្ឋា នាយកកម្មវិធីប្រចាំប្រទេសនៃអង្គការ WCS បានថ្លែងថា គម្រោងស្រូវត្រយងនេះ ជាផ្នែកមួយនៃការអនុវត្តគម្រោងរេដបូក (REDD+) ដែលត្រូវយកមកអនុវត្តនៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយគម្រោងនេះក៏បានបង្ហាញដែរថា ប្រទេសកម្ពុជាពិតជាមានលទ្ធភាពការពារព្រៃឈើបាន។
លោកបានបន្តថា អង្គការ WCS និងអង្គការដៃគូ មានបំណងចង់ពង្រីកបន្ថែមនូវគម្រោងនេះ ប៉ុន្តែការពង្រីកនោះអាចធ្វើដោយសន្សឹមៗ ខណៈអង្គការពាក់ព័ន្ធក៏ចង់ពង្រីកបន្ថែមលើដំណាំកសិកម្មផ្សេងទៀតក្រៅពីស្រូវផងដែរ។
លោកថា៖ «យើងចង់ពង្រីក ប៉ុន្តែយើងមិនអាចបោះជំហានវែងពេកបានទេ ពីព្រោះយើងខ្លាចគ្រោះថ្នាក់ដែរ ដូច្នេះយើងត្រូវប្រយ័ត្នប្រយែងនិងមានការវាយតម្លៃច្បាស់លាស់សិន បានធ្វើបាន ហើយអ្វីដែលជាការគិតជាមួយអង្គការដៃគូ គឺអង្គការសន្សំម្លប់ព្រៃ និងក្រុមហ៊ុន IBis Rice គួរតែមើលដំណាំកសិកម្មផ្សេងទៀត ដូចនៅទីនេះ [ដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា] យើងពិនិត្យឃើញនូវសក្តានុពលរបស់ដើមស្វាយចន្ទី អីចឹងយើងកំពុងសិក្សា»។
បើតាមលោក កែន សេរីរដ្ឋា ស្រូវអង្ករក្នុងគម្រោងស្រូវត្រយង ត្រូវបានយកទៅលក់នៅលើទីផ្សារធំៗក្នុងស្រុក និងទីផ្សារអន្តរជាតិនៅប្រទេសអឺរ៉ុបនិងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនទៀត។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ការនាំចេញពីប្រទេសកម្ពុជា មានការលំបាក ដោយសារតែការយកពន្ធពីសហគមន៍អឺរ៉ុប ប៉ុន្តែសម្រាប់អង្ករស្រូវត្រយងនេះ គឺយើងមានភាពអនុគ្រោះ ដោយសារយើងមានចំណុចពិសេសមួយ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយបណ្តាប្រទេសដែលផលិតស្រូវអង្ករនាំចេញ គឺគេអត់អាចធ្វើដូចយើង [កម្ពុជា] បាន ប៉ុន្តែយើងអាចធ្វើបាន។ [ប្រទេស] គេ គេមានអង្ករសរីរាង្គ យើងមានដូចគ្នា ប៉ុន្តែយើងមានមួយទៀត គឺការងារអភិរក្ស [ធនធានធម្មជាតិ] ដែលគេអត់ទាន់ធ្វើបាន»។
អ្នកស្រី កែ វ៉ឺត ជនជាតិពូនង និងជាកសិករដាំស្រូវក្នុងគម្រោងស្រូវត្រយង នៅភូមិពូចារ ខេត្តមណ្ឌលគិរី បាននិយាយថា មុនពេលចូលរួមជាមួយគម្រោងនេះ គ្រួសារអ្នកស្រីដាំដំណាំស្រូវ ដោយមានបាញ់ថ្នាំសម្លាប់ស្មៅ ដែលធ្វើឱ្យស្រូវពុំសូវទទួលបានផលនិងលក់បានក្នុងតម្លៃប្រមាណ៧០០រៀលប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយគីឡូក្រាម។ អ្នកស្រីបន្តថា ក្រោយពីអនុវត្តតាមបច្ចេកទេសដែលផ្តល់ដោយអង្គការ WCS អង្គការម្លប់សន្សំម្លប់ព្រៃ និងអង្គការដៃគូ ឃើញថា ស្រូវរបស់អ្នកស្រីមានទិន្នផលច្រើនជាងមុននិងមិនពិបាកក្នុងការរកទីផ្សារឡើយ។
អ្នកស្រីថា៖ «ពីមុន អត់ចូលគម្រោងហ្នឹង បានតែ៧០០ទៅ៨០០រៀល [ក្នុងមួយគីឡូ] ហើយថៅកែស្រូវគេចេះតែបញ្ចុះតម្លៃស្រូវយើង ថាប៉ុណ្ណេះប៉ុណ្ណោះ! ដល់ពេលចូលគម្រោងហ្នឹង គឺបានថ្លៃខ្ពស់ជាងគេ បាន១២០០រៀល [ក្នុងមួយគីឡូ]»។
បើតាមឯកសាររបស់ក្រសួងបរិស្ថាន បច្ចុប្បន្ន ផលិតផលស្រូវត្រយង ត្រូវបានគ្រប់គ្រងនិងធ្វើអាជីវកម្មដោយក្រុមហ៊ុន IBis Rice Conservation Company (IRCC) សម្របសម្រួលក្នុងការទិញនិងលក់។
ក្រសួងបន្តថា កម្មវិធីស្រូវត្រយង កំពុងរីកលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ចាប់ផ្តើមពី២ភូមិរហូតដល់១១ភូមិ នៅក្នុងតំបន់ការពារទេសភាពនៃដែនជម្រកសត្វព្រៃគូលែនព្រហ្មទេព ឆែប និងព្រៃព្រះរការ ខេត្តព្រះវិហារ, ៥ភូមិជាប់ជាមួយព្រំប្រទល់តំបន់ការពារសៀមប៉ាងភាគខាងលិច និង៣ភូមិនៅក្នុងតំបន់ការពារព្រៃឡង់ ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្ត្រខេត្តស្ទឹងត្រែង និង ៣ភូមិទៀតនៅក្នុងតំបន់ដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី។
ក្រសួងបានបន្ថែមថា បរិមាណផលិតផលស្រូវត្រយងដែលបានទិញពីកសិករនៅក្នុងមូលដ្ឋាន បានកើនឡើងពី៣៩តោនរហូតដល់១២០០តោន នៅក្នុ្ងងឆ្នាំ២០១៩ ជាមួយនឹងការរំពឹងទុកថា នឹងកើនដល់២០០០តោន សម្រាប់ឆ្នាំ២០២០ ប្រសិនបើមានភ្លៀងធ្លាក់គ្រប់គ្រាន់៕