ចលនានិស្សិតដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្រៅប្រទេស ជំរុញតុលាការកម្ពុជាឱ្យបើកការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញលើសំណុំរឿងឃាតកម្ម ២០ករណី ក្នុងនោះមានទាំងឃាតកម្មលើអ្នកវិភាគនយោបាយលោក កែម ឡី និងតារាសម្តែង អ្នកស្រី ពិសិដ្ឋ ពីលីកា ផងដែរ ដោយថា ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់គ្រួសាររងគ្រោះ និងស្តារមុខមាត់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
ការលើកឡើងរបស់ចលនានិស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនេះ ធ្វើឡើងតាមរយៈសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយចុះថ្ងៃអង្គារនេះ ពោលគឺធ្វើឡើង៣ថ្ងៃមុនខួប៤ឆ្នាំនៃឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី។
ពីរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោន ប្រធានចលនានិស្សិត លោក ទូច វិបុល និយាយក្នុងលិខិតនោះថា ឃាតកម្មលើលោក កែម ឡី កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ តុលាការមិនទាន់វែកមុខឃាតករពិត និងអ្នកពាក់ព័ន្ធយកទៅផ្តន្ទាទោសនៅឡើយទេ ក្រៅពីចោទប្រកាន់បុរសម្នាក់ឈ្មោះ អឿត អាង ដែលហៅខ្លួនឯងថា ជួប សម្លាប់។ លោក ទូច វិបុល បានចាត់ទុកបុរសរូបនេះថាជាឃាតករ«សិប្បនិម្មិត»នៅក្នុងសំណុំរឿងឃាតកម្មមួយនេះ។
បុរសឈ្មោះ អឿត អាង ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនបាននៅថ្ងៃកើតហេតុ ហើយតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចផ្តន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។
ប៉ុន្តែ ចំណាត់ការនេះ ត្រូវបានអ្នកឃ្លាំមើលខ្លះដាក់ការសង្ស័យថា ឃាតកម្មកើតឡើងកណ្តាលទីក្រុងនោះ មានអ្នករៀបចំឡើង ព្រោះប៉ុន្មានថ្ងៃមុនឃាតកម្ម លោក កែម ឡី បានវិភាគបន្ថែមលើរបាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតថ្មីមួយរបស់អង្គការ Global Witness ដែលដាក់ចំណងជើងថា «អាណាចក្រជំនួញត្រកូលហ៊ុន» ដែលបានទម្លាយថា ក្រុមគ្រួសារនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុនធំៗក្នុងប្រទេសដល់ទៅ១១៤។
លោក ទូច វិបុល និយាយទៀតថា ដើម្បីជម្រះមន្ទិលសង្ស័យពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ និងដើម្បីស្តារមុខមាត់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាឡើងវិញ តុលាការត្រូវមានសេចក្តីក្លាហានបង្ហាញអង្គចងចាំនៃប្រព័ន្ធកាម៉េរាសុវត្ថិភាពនៅស្តារម៉ាតស្តុបបូកគោ ស្ថិតក្នុងខណ្ឌចំការមន ដែលជាកន្លែងឃាតករបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី នោះ ឱ្យសាធារណជនជឿទុកចិត្ត។
ប្រធានចលនានិស្សិតរូបនេះ ទទូចផងដែរឱ្យតុលាការបើកការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញសំណុំរឿងឃាតកម្ម ១៩នាក់ទៀត មានឃាតកម្មលើអតីតអ្នកនយោបាយគាំទ្រគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច (FUNCINPEC) មានលោក ហូ សុខ និងលោក ចៅ សម្បត្តិ ឃាតកម្មលើតារាសម្ដែង អ្នកស្រី ពិសិដ្ឋ ពីលីកា ឃាតកម្មលើព្រះសង្ឃ សំ ប៊ុនធឿន ឃាតកម្មលើមេសហជីព លោក ជា វិជ្ជា ឃាតកម្មលើសកម្មជនបរិស្ថាន លោក ឈុត វុទ្ធី និងឃាតកម្មលើអ្នកកាសែត លោក ឃឹម សំបូរ ជាដើម។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាចលនានេះ លោក ម៉ែន ណាត ឱ្យដឹងបន្ថែមថា វាមានសារសំខាន់ បើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាអាចស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងឃាតកម្មទាំងនោះឡើងវិញ ហើយផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់គ្រួសារជនរងគ្រោះ និងទប់ស្កាត់បទឧក្រិដ្ឋផងដែរ។
លោក ម៉ែន ណាត ប្រាប់ថា៖ «យើងនិយាយបានថា ការសម្លាប់ទាំងអស់នេះជាបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិផង ជាបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងសង្គ្រាមផងក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ឆ្នាំ១៩៩៧។ អ៊ីចឹងទេ រដ្ឋាភិបាល ហ៊ុន សែន និងតុលាការ ត្រូវតែបើកការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញដែរ ព្រោះថា រឿងហ្នឹងវាជារឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះ ហើយវាជាគំរូអាក្រក់ដែលបិទការស៊ើបអង្កេតទៅលើប្រព័ន្ធផ្លូវច្បាប់»។
វីអូឌីបានស្វែងរកការបកស្រាយតាមបណ្ដាញតេឡេក្រាមពីអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក គុជ គឹមឡុង ដើម្បីសាកសួរអំពីករណីឃាតកម្មទាំងនេះផងដែរ ប៉ុន្តែ លោកពុំបានឆ្លើយតបនោះឡើយរហូតមកដល់ល្ងាចថ្ងៃនេះ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន និយាយថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះមានចេតនាវាយប្រហាររដ្ឋាភិបាល បម្រើផលប្រយោជន៍ឱ្យក្រុមប្រឆាំង មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការខំប្រឹងប្រែងរបស់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទេ។
លោក ជិន ម៉ាលីន ប្រាប់ថា៖ «ក្រសួងយល់ថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍ហ្នឹងជាអាជីវកម្មនយោបាយ សម្រាប់ក្រសួងគេបំពេញភារកិច្ចទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ដែលមានជាធរមានរួចអស់ហើយ»។
ភរិយាលោក កែម ឡី គឺអ្នកស្រី ប៊ូ រចនា និងកូនប្រុសទាំង ៥របស់គាត់ដែលភៀសខ្លួនទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសអូស្រ្តាលីនោះ និយាយថា អ្នកស្រីនៅតែបន្តស្វែងរកយុត្តិធម៌ដល់ស្វាមីរបស់អ្នកស្រីដដែល ប៉ុន្តែ អ្នកស្រីថា គ្មានជំនឿទៅលើប្រព័ន្ធច្បាប់នៅកម្ពុជានោះទេ។
អ្នកស្រី ប៊ូ រចនា ប្រាប់ថា៖ «របបនេះយើងដឹងស្រាប់ហើយ សទៅជាខ្មៅ ខ្មៅទៅជាស យើងគ្មានសង្ឃឹមថានឹងរកយុត្តិធម៌ឱ្យយើងទេ ពីព្រោះគាត់ចាប់បានតែឃាតករដែលយើងគិតថាជាឃាតករសិប្បនិម្មិត គឺរឿងហ្នឹងវាបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់អ៊ីចឹងថា យើងគ្មានសង្ឃឹមទទួលបានយុត្តិធម៌ទេ បើគ្មានការផ្លាស់ប្តូរ»។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី និយាយថា តាមរបាយការណ៍នានា កម្ពុជាមាននីតិរដ្ឋទាប បើធៀបទៅនឹងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដូចគ្នា។
អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះ ផ្តល់ជាយោបល់ថា វាមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការពង្រឹងនីតិរដ្ឋឡើងវិញ ព្រោះថា ប្រទេសដែលមាននីតិរដ្ឋរឹងមាំ វាបានធានាទាំងស្ថិរភាពនយោបាយ និងទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគធំៗក្នុងការជំរុញដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងស្តារជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ។
លោក ប៉ិច ពិសី ប្រាប់ថា៖ «ប្រព័ន្ធតុលាការជាស្ថាប័នមួយអាចធានានូវទំនុកចិត្តពីសាធារណជន ប្រជាពលរដ្ឋ និងអ្នកវិនិយោគ ប្រសិនបើយើងអាចពង្រឹងនីតិរដ្ឋឱ្យមានតម្លាភាពផ្តល់យុត្តិធម៌បាន អាចបង្កលទ្ធភាពឱ្យមានការជឿជាក់លើការវិនិយោគផ្សេងៗដែលជួយជំរុញដល់ការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ចរបស់យើង»។
របាយការណ៍វាយតម្លៃសន្ទស្សន៍នីតិរដ្ឋចេញដោយអង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោកនៅដើមឆ្នាំ២០២០នេះ បានបង្ហាញថា កម្ពុជាមានសន្ទស្សន៍នីតិរដ្ឋទាបស្ថិតនៅលំដាប់ថ្នាក់១២៧ នៅក្នុងចំណោមប្រទេស និងដែនដីសរុប ១២៨ នៅទូទាំងពិភពលោក ពោលគឺកម្ពុជាប្រសើរជាងប្រទេសវេណេហ៊្សុយអេឡាតែមួយប៉ុណ្ណោះ៕
