មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ឬហៅថា CCHR បានជំរុញឱ្យចៅក្រមនៅតុលាការទូទាំងប្រទេសឱ្យប្រាប់ និងពន្យល់ពេញលេញទៅជនជាប់ចោទស្របតាមកាតព្វកិច្ច និងតួនាទីរបស់ខ្លួនដែលច្បាប់បានចែង ដើម្បីធានាដល់ការទទួលបានសិទ្ធិជំនុំជម្រះក្តីប្រកបដោយយុត្តិធម៌។
ការជំរុញនេះ បន្ទាប់ពីមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានរកឃើញថា រយៈពេលជាង ១ឆ្នាំនេះ ក្នុងសំណុំរឿងជិត ៣០០ នៅសាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ គឺមានសំណុំរឿងតិចនៅឡើយដែលចៅក្រមបានពន្យល់ និងប្រាប់ទៅជនជាប់ចោទឱ្យបានពេញលេញ ស្របតាមតួនាទី ឬកាតព្វកិច្ចរបស់ពួកគេ។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ស៊ាងហាក់ លើកឡើងថា នៅពេលចៅក្រមមិនបានអនុវត្តកាតព្វកិច្ចខ្លួនឱ្យបានពេញលេញស្របតាមច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ នោះយុត្តិធម៌សម្រាប់ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងត្រូវរំលោភបំពាន។
លោក ហ៊ុន ស៊ាងហាក់ បន្ថែមថា៖ «ពេលខ្លះរឿងដែលកើតឡើងនៅពេលពួកគាត់ [ជនជាប់ចោទ] មិនដឹងពីសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ មានន័យថា អាចអយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកគាត់ ឬក៏គាត់ទទួលបានយុត្តិធម៌មិនបានពេញលេញ។ អាហ្នឹងជាការប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិរបស់ជនជាប់ចោទ»។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានរបស់ CCHR ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ អំពីរបកគំហើញពាក់ព័ន្ធការសង្កេតសវនាការរបស់ខ្លួនលើសំណុំរឿង ២៧៣ នៅសាលាឧទ្ធរណ៍រាជធានីភ្នំពេញ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ រហូតដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានដដែលឱ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមសំណុំរឿងទាំងនោះមានសំណុំរឿង ១៩៦ ឬស្មើនឹង ៧២ភាគរយ ចៅក្រមបានប្រាប់អំពីការចោទប្រកាន់ និងពន្យល់ពីប្រភេទនៃការចោទប្រកាន់ទៅជនជាប់ចោទពេញលេញតាមកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី CCHR រកឃើញថា ក្នុងចំណោមសំណុំរឿង ៦៤ ឬស្មើ ២៣ភាគរយ ចៅក្រមបានត្រឹមតែពន្យល់ផ្នែកខ្លះអំពីបទចោទប្រកាន់ទៅជនជាប់ចោទប៉ុណ្ណោះ ហើយមានសំណុំរឿង ១៣ទៀត ឬស្មើ ៥ភាគរយ ចៅក្រមមិនបានពន្យល់ទៅជនជាប់ចោទអំពីបទចោទប្រកាន់តែម្តង។
ដោយឡែក សិទ្ធិមានមេធាវី សិទ្ធិការពារដោយផ្ទាល់ខ្លួនឯង និងសិទ្ធិនៅស្ងៀមស្ងាត់ក្នុងពេលសវនាការ CCHR រកឃើញថា ចៅក្រមរឹតតែមិនបានបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនចំពោះជនជាប់ចោទឱ្យបានពេញលេញថែមទៀត។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មាន CCHR បន្តថា៖ «ចំពោះសិទ្ធិមានមេធាវីរបស់ជនជាប់ចោទ ឬការពារខ្លួនដោយផ្ទាល់ខ្លួនឯង មានសំណុំរឿងចំនួន ៣០ [១១%] ចៅក្រមបានប្រាប់អំពីសិទ្ធិនេះ។ ចៅក្រមបានពន្យល់អំពីសិទ្ធិនេះត្រឹមតែ ៦សំណុំរឿង [២%] ប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងចំណោមសំណុំរឿងចំនួន ២០ [៧%] ចៅក្រមមិនទាំងបានប្រាប់ និងពន្យល់អំពីសិទ្ធិមានមេធាវី ឬការពារខ្លួនដោយផ្ទាល់ខ្លួនឯងឡើយ។ ក្នុងចំណោមសំណុំរឿងចំនួន ១៧៩ [៦៦%] ជនជាប់ចោទមានមេធាវីតំណាង ហេតុដូច្នេះ ចៅក្រមមិនបាច់ប្រាប់អំពីសិទ្ធិមានមេធាវីឡើយ។ ក្នុងចំណោមសំណុំរឿង ៣៨ [១៤%] ជនជាប់ចោទមិនមានវត្តមាននៅក្នុងសវនាការឡើយ។ ទាក់ទងសិទ្ធិនៅស្ងៀម មានត្រឹមតែសំណុំរឿងចំនួន ៣១ [១១%] ប៉ុណ្ណោះ ដែលចៅក្រមបានទាំងប្រាប់និងពន្យល់អំពីសិទ្ធិនេះទៅជនជាប់ចោទ។ ក្នុងចំណោមសំណុំរឿងចំនួន ៦២ [២៣%] ចៅក្រមត្រឹមតែបានប្រាប់ជនជាប់ចោទអំពីសិទ្ធិនៅស្ងៀមប៉ុណ្ណោះ ហើយសំណុំរឿងចំនួន ១៤២ [៥២%] ចៅក្រមបានខកខានក្នុងការលើកឡើងអំពីសិទ្ធិនេះ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា របាយការណ៍របស់ CCHR មិនខុសគ្នាទៅនឹងរបាយការណ៍មុនៗនេះទេ ប៉ុន្តែ ជាកំណែទម្រង់របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ គឺមានការបណ្តុះបណ្តាលសមត្ថភាពចៅក្រមច្បាស់លាស់ និងមានយន្តការតាមដានការអនុវត្តរបស់មន្ត្រីទាំងនោះទៀតផង។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់ក្រសួងយុត្តិធម៌ គឺថា ជាក្របខណ្ឌក្នុងការកែទម្រង់គឺយើងមានការបណ្តុះបណ្តាលសមត្ថភាពចៅក្រមរបស់យើងច្បាស់លាស់ណាស់ ហើយក៏មានយន្តការតាមដានត្រួតពិនិត្យទៀត។ ចៅក្រមទាំងអស់នោះសុទ្ធតែបានចេញពីសាលា ដែលទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។ ក្រៅពីនោះ ក៏មានការបណ្តុះបណ្តាលជាប់ជាប្រចាំតទៅទៀតនៅពេលកំពុងបំពេញការងារនេះ»។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា គាំទ្រចំពោះការរកឃើញរបស់ CCHR ដោយថា របាយការណ៍នេះនឹងធ្វើឱ្យចំណេញដល់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ពិសេសក្រសួងយុត្តិធម៌ ហើយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគប្បីទទួលយកការរកឃើញនេះ ដើម្បីកែលម្អនូវចំណុចខ្វះខាតដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលរកឃើញ ចៀសវាងបញ្ហានេះកើតឡើងដដែលៗទៀត។
លោកបន្តថា៖ «វាមិនខុសទេ ការលើកមកដដែលៗ ដោយសារតែស្ថាប័នយុត្តិធម៌ ឬក៏មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់នៅក្នុងការអនុវត្តប្រតិបត្តិច្បាប់ទាំងអស់ហ្នឹង គាត់អត់មានការកែប្រែ គាត់អត់មានការគោរពទៅតាមនីតិវិធីផ្លូវច្បាប់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ អីចឹងហើយ យើងរកឃើញដដែលអីចឹងឯង។ អីចឹងប្រសិនបើមានការកែប្រែពីអ្វីដែលអនុវត្តមិនបានត្រឹមត្រូវ ទៅជាអនុវត្តត្រឹមត្រូវទៅតាមនីតិវិធីផ្លូវច្បាប់បានល្អ អាហ្នុងជារឿងមួយដែលរបាយការណ៍នឹងមិនរកឃើញនូវបញ្ហាដដែលកើតឡើងទៀតទេ»។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អះអាងថា ផ្អែកលើទិន្នន័យខាងលើបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា មានចំនួនសំណុំរឿងតិចតួចនៅឡើយដែលចៅក្រមបានប្រាប់ និងពន្យល់ពេញលេញទៅជនជាប់ចោទអំពីសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។
បញ្ហានេះ CCHR ថាសិទ្ធិរបស់ជនជាប់ចោទមិនត្រូវបានគោរពពេញលេញ ហើយការអនុវត្តរបស់តុលាការបែបនេះ គឺមិនបានអនុលោមទៅតាមបទដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ឡើយ៕
