អង្គការមួយចំនួនដែលគ្រោងជួបក្រសួងមហាផ្ទៃជាថ្មីទៀតនៅសប្តាហ៍ក្រោយ បានអះអាងថា ពួកគេចង់ឃើញក្រសួងសាមីមួយនេះ បង្ហាញឆន្ទៈពិតក្នុងនាមជាអ្នកសម្របសម្រួលឲ្យកែច្បាប់ដើម្បីបើកលំហសេរីភាពស្របតាមខ្លឹមសារនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើងវិញ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ឲ្យប្រើច្បាប់មួយដែលពួកគេថា បានធ្វើឲ្យលំហប្រជាធិបតេយ្យរួមតូច។
តាមរយៈលិខិតចុះថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ក្រសួងមហាផ្ទៃ បាននិយាយថា ស្ថាប័ននេះនឹងបន្តពិគ្រោះយោបល់លើកទី៦ជាមួយក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលលើសំណើរសុំធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។
ក្រសួងនិយាយថា ការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអង្គការសង្កមស៊ីវិលជាលើកនេះ ដើម្បីសម្របសម្រួលដោះស្រាយសំណើរ និងសំណូមពររបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលគ្រោងធ្វើនៅថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា សប្តាហ៍ក្រោយនេះនៅទីស្ដីការក្រសួងផ្ទាល់។
មន្ត្រីកម្មវិធីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកអង្គេតនៅអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត លោក កន សាវាង្ស និយាយថា តាមការសិក្សារបស់ក្រុមអង្គការសមាគម៥០០ស្ថាប័ន រកឃើញថា មាត្រាចំនួន ១៤នៃច្បាប់សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល បានរារាំងដល់សិទ្ធិបង្កើតសហគមន៍នៅមូលដ្ឋាន និងរឹតត្បិតសិទ្ធិអង្គការសង្គមស៊ីវិល ផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលធានាសិទ្ធិពលរដ្ឋដូចជា សិទ្ធិបង្កើតសមាគម និងចូលរួមសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយជាដើម។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលរូបនេះ អះអាងថា ស្ថាប័នលោកចង់ឃើញក្រសួងបង្ហាញឆន្ទៈពិត ជំរុញដល់ការពន្លឿនការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ ដើម្បីបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
លោក កន សាវាង្ស ប្រាប់ថា៖ «បើយើងមើលក្នងច្បាប់ហ្នឹង វាមានចន្លោះប្រហោង។ អ៊ីចឹងហើយបានជាយើងទាមទារសុំឲ្យក្រសួងធ្វើការកែប្រែដោយសារមូលហេតុក្នុងការសិក្សារកឃើញថា ១៤មាត្រា វាអត់ស្របជាមួយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលថា ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសកម្មចូលរួមក្នុងជីវភាពនយោបាយ។ ចំណុចអស់ទាំងហ្នឹង វាអត់មានចូលនៅក្នុងច្បាប់ហ្នឹង»។
បើតាមលោក កន សាវាង្ស ជំនួបពិភាក្សាចំនួន ៥លើកកន្លងទៅ ក្រសួងទទួលយក ១០ចំណុចហើយក្នុងចំណោម ១៤ចំណុចដែលសង្គមស៊ីវិលស្នើឡើង ហើយថា ៤ចំណុចដែលនៅសល់ នឹងត្រូវពិភាក្សាបន្តនៅសប្តាហ៍ក្រោយ ដូចជា មាត្រា៣០ ៣១ ៣២ និង៣៥ ដែលលោកថា មាត្រាទាំងនេះ ជាវិធានការរដ្ឋបាល និងទោសប្បញ្ញត្តិ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុកការពារសិទ្ធិមនុស្ស លោក ស៊ឹង សែនករុណា និយាយថា កិច្ចពិភាក្សាកន្លងទៅរបស់ក្រសួង ហាក់មានចេតនាពន្យារពេល ដោយបង្ហាញវត្តមានក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយក្រុមទៀតដែលលោកថា មាននិន្នាការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលចូលមកជំទាស់សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អង្គការសមាគម ៥០០ស្ថានប័ន ដែលបានឯកភាពគ្នារួចហើយក្នុងគោលដៅជំរុញឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា ប្រាប់ថា៖ «ក្រសួងធ្វើយ៉ាងណាបង្ហាញឆន្ទៈកាន់តែច្បាស់ទៅទៀត គឺអាចចេញជាបញ្ជា ឬក៏លុបចោលនូវការចោទប្រកាន់លាភពណ៌ថា យើងជាក្រុមបដិវត្តពណ៌ ហើយប្រកាសជាសាធារណថា យើងជាដៃគូជួយទៅលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស ផ្នែកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យុត្តិធម៌សង្គម រួមចំណែកជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការជំរុញរដ្ឋាភិបាលឲ្យគោរពកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនតាមកិច្ចព្រមព្រាងជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ»។
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ និងជាអ្នកដឹកនាំសម្របសម្រួលកិច្ចប្រជុំនេះ លោក ប៊ុន ហុន ឲ្យដឹងថា ភាពយឺតយ៉ាវនៃកិច្ចពិភាក្សាដើម្បីប្រមូលមតិរួមដាក់ជូនទៅអន្តរក្រសួងពិភាក្សាសម្រេចនោះ ដោយសារតែក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលច្រើនក្រុមជជែកមិនត្រូវគ្នា។ ប៉ុន្តែ លោកថា ក្រសួងមហាផ្ទៃបើកឲ្យមានកិច្ចប្រជុំច្រើនលើករវាងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមន្ត្រីបច្ចេកទេសនៅក្រសួងនេះ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញពីឆន្ទៈរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោក ប៊ុន ហុន ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំសុំបញ្ជាក់ថា នេះជាឆន្ទៈរបស់រដ្ឋាភិបាល មិនមែនយើងមិនចង់ធ្វើទេ គឺយើងនៅព្យាយាមធ្វើ ដើម្បីឲ្យវាស្របជាមួយនឹងគោលការណ៍សំខាន់ៗនូវអ្វីដែលយើងចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។
អ្នកសិក្សាពីការអភិឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី និយាយថា ច្បាប់សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលប្រកាសឲ្យប្រើចំពេលដែលមានការផ្ទុះឡើងនៃរលកតវ៉ាដីធ្លី ស្របគ្នានឹងការធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយភាពរបស់បក្សកាន់អំណាច។
អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះ បង្ហាញការយល់ឃើញថា ជំនួបនេះអាចគ្រាន់តែជាសារមួយប្រាប់ទៅអន្តរជាតិថា រដ្ឋាភិបាលបានសហការជាមួយក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលឡើងវិញ ដើម្បីស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ប៉ុន្តែ លោកថា កង្វល់របស់ក្រុមអង្គការសង្កមស៊ីវិលទាំងនេះ ទំនងជាត្រូវគេទុកចោលបើគ្មានភ្លើងខៀវពីរដ្ឋាភិបាលនោះ។ លោកថា ការអូសបន្លាយបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ នឹងបន្តប៉ះពាល់មុខមាត់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិ និងជំនួយផ្សេងៗពីប្រទេសលោកសេរី។
ច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល មាន ៩ជំពូក និង៣៩មាត្រា ហើយត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើនៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៥។
កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈឆ្នាំនេះ អង្គការសមាគម១០០ស្ថាប័ន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមស្នើឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លុបចោលច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ឱ្យបានឆាប់រហ័ស ដោយចាត់ទុកថា ច្បាប់បន្ថែមថ្មីនេះ គឺគ្រាន់តែជាឧបករណ៍បម្រើដល់ការរារាំង គំរាមកំហែង និងរឹតត្បិតសង្គមស៊ីវិល។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម លើកឡើងថា គ្មានភាពចាំបាច់ដើម្បីមានច្បាប់ស្ដីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះទេ ដោយថា កម្ពុជាមានក្រមរដ្ឋប្បវេណី និងក្រមព្រហ្មទណ្ឌចែងពីបទប្បញ្ញត្តិ ដើម្បីគ្រប់គ្រងសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលរួចរាល់ហើយ។
សង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកថា ច្បាប់បន្ថែមថ្មីនេះ គឺគ្រាន់តែជាឧបករណ៍បម្រើដល់ការរារាំង គំរាមកំហែង និងរឹតត្បិតសង្គមស៊ីវិលដែលបានរាយការណ៍ជាញឹកញាប់ និងរហូតមក អំពីការតាមដាន និងការគំរាមកំហែងក្រោមហេតុផលនៃច្បាប់មួយនេះតែប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង កាលពីខែកុម្ភៈ បានអះអាងថា កម្ពុជាជាឋានសួគ៌របស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ព្រោះមានអ្នកមានអង្គការសមាគមជាង ៥ពាន់បានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងដើម្បីធ្វើសកម្មភាពសង្គមរៀងៗខ្លួន៕
