អង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតខុមហ្វ្រែល រកឃើញថា ប្រសិទ្ធភាពនៃការដោះស្រាយបញ្ហាជូនប្រជាពលរដ្ឋរបស់សភាឯកបក្សរយៈពេល ១ឆ្នាំមកនេះ បានធ្លាក់ចុះបើធៀបទៅនឹងអាណត្តិមុន ដែលកម្ពុជាមានរដ្ឋសភាពហុបក្សនោះ។
តាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានស្តីពីរបាយការណ៍សង្ខេបនៃការសង្កេតរដ្ឋសភា និងតំណាងរាស្ត្រ ឆ្នាំទី១ នៃនីតិកាលទី៦ ខុមហ្វ្រែលរកឃើញថា មូលហេតុនៃការធ្លាក់ចុះ ដោយសារតែសកម្មភាពចុះមូលដ្ឋានរបស់តំណាងរាស្ត្រ សភាឯកបក្សផ្តោតលើសកម្មភាពពង្រឹងផ្ទៃក្នុងបក្សច្រើនជាងដោះស្រាយបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋទេពិសេសបញ្ហាដីធ្លី ។
ខុមហ្វ្រែលលើកឡើងទៀតថា ក្នុងឆ្នាំទី១ នៃនីតិកាលទី៦នេះ រដ្ឋសភាបានកោះហៅសមាជិករដ្ឋាភិបាលតែមួយគត់ មកសាកសួរ គឺរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌។
ខុមហ្វ្រែលរកឃើញទៀតថា ការសាកសួរនេះទៀតសោត តំណាងរាស្ត្រមិនបានឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីធ្វើការបកស្រាយអំពីសកម្មភាពកន្លងមក ដែលមតិជាតិ និងអន្តរជាតិយល់ថា ជាភាពអយុត្តិធម៌នៅប្រទេសកម្ពុជាឡើយ តែថា សភាបែជាឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីស្រាយបំភ្លឺពីការងារដែលសម្រេចបាន និងផែនការដែលត្រូវធ្វើនៅពេលខាងមុខ។
របាយការណ៍អង្កេតដដែល អះអាងទៀតថា ដោយឡែក សម័យប្រជុំពេញអង្គរបស់រដ្ឋសភាក្នុងឆ្នាំទី១ នៃនីតិកាលទី៦ ភាគច្រើនផ្តោតលើការអនុម័តច្បាប់ ហើយថា ការអនុម័តនោះ មិនសូវឃើញមានតំណាងរាស្ត្រណាម្នាក់ជំទាស់ និងរិះគន់ ឬសួរដេញដោយស៊ីជម្រៅឡើយ តែថា ផ្ទុយទៅវិញមានតែមតិកោតសរសើរ និងគាំទ្រដល់ការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ខុមហ្វ្រែលថា៖ «នៅក្នុងឆ្នាំទី១ នៃនីតិកាលទី៦នេះ ខុមហ្វ្រែលសង្កេតឃើញថា ប្រសិទ្ធភាពសភាឯកបក្សបានធ្លាក់ចុះ បើធៀបជាមួយរដ្ឋសភាដែលធ្លាប់មានពហុបក្ស។ ការធ្លាក់ចុះនៃរដ្ឋសភាឯកបក្សនេះ ព្រោះមិនឃើញចេញលិខិតអន្តរាគមន៍របស់តំណាងរាស្ត្រ មិនឃើញមានអ្នកតំណាងរាស្ត្រនិយាយពីភាពអសកម្មក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានានាជូនប្រជាពលរដ្ឋ សកម្មភាពសួរដេញដោលលើការអនុវត្តច្បាប់ និងសេចក្តីនៅក្នុងសម័យប្រជុំសភាពផងដែរ»។
មន្ត្រីផ្នែកអង្កេតអង្គការនេះ លោក កន សាវាង្ស ឱ្យដឹងបន្ថែមថា ការដែលតំណាងរាស្ត្រមិនអាចជួយដោះស្រាយបញ្ហាពលរដ្ឋជាម្ចាស់ឆ្នោតបាន វានឹងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋបាត់បង់ជំនឿលើស្ថាប័នកំពូលរបស់ជាតិ ។
លោកថា៖ «តំណាងរាស្ត្រគ្រាន់តែចុះសួរសុខទុក្ខ វាអត់គ្រប់គ្រាន់ទេ ត្រូវមើលបញ្ហាដែលបានកើតឡើងតំាងពីជីវភាព សេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការជួបជុំ ការតវ៉ា អាហ្នឹងជារឿងសំខាន់ណាស់ ដែលគោរពទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបញ្ហាជាច្រើនទៀត ដូចជារឿងដីធ្លី ការខ្វះទីផ្សារ អាហ្នឹងហើយដែលគាត់ត្រូវតែសាកសួរ [មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល] ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ ជាពិសេសមន្ត្រីដែលទទួលខុសត្រូវនៅក្រសួងមួយៗហ្នឹង»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង បានច្រានចោលការរកឃើញនេះ ដោយអះអាងថា មួយឆ្នាំមកនេះ តំណាងរាស្ត្រជាច្រើន ចុះជួយពលរដ្ឋ ទោះកម្ពុជារងការគំរាមកំហែងពីកូវីដ១៩ក៏ដោយ ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះអះអាងទៀតថា សមិទ្ធផល១ឆ្នាំមកនេះ ក្រៅពីចុះជួយពលរដ្ឋ រដ្ឋសភាបានអនុម័តច្បាប់មួយចំនួន រួមទាំងច្បាប់ដាក់ប្រទេសស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន ដែលលោកថា ដើម្បីពង្រឹងនីតិរដ្ឋ។
លោកថា៖ «ច្បាប់ជាច្រើនយើងហៅថា ជាគន្លឹះ វាធ្វើឱ្យកម្ពុជាមាននីតិរដ្ឋជំរុញឱ្យមានការរីកចម្រើន ប្រសិនកម្ពុជាអត់មានច្បាប់ហ្នឹង ពេលប្រទេសយើងមានអាសន្ន យើងចូលក្នុងភាពហិនហោចហើយ»។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា និយាយថា ប្រព័ន្ធដឹកនាំបែបឯកបក្ស មិនអាចជំរុញតម្លាភាពសង្គម ជំទាស់នឹងផលប្រយោជន៍បក្សបានទេ ព្រោះប្រព័ន្ធនេះគ្មានតុល្យភាពអំណាច មិនអាចជំរុញយន្តការលើការលើកកម្ពស់សិទ្ធិពលរដ្ឋកម្ពុជាជាម្ចាស់ប្រទេស ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ ។
បើតាមលោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ដើម្បីឱ្យតំណាងរាស្ត្រងាកចេញពីការធ្វើសកម្មភាពឱ្យគណបក្ស វាលុះណា ធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់មួយឡើងវិញ ធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យមេបក្សមានឥទ្ធិពលអាចបញ្ចប់សុពលភាពអ្នកតំណាងរាស្ត្របាន។
លោកថា៖ «បើបាត់បង់សុពលភាពជាសមាជិកបក្ស វាបាត់បង់ជាស្វ័យប្រវត្តិជាសមាជិកសភា។អីចឹង លក្ខខណ្ឌហ្នឹង សមាជិកតំណាងរាស្ត្រមិនទាន់មានឯករាជ្យភាព ម្ចាស់ការពេញលេញទេ។អីចឹងហើយ [តំណាងរាស្ត្រ] ត្រូវតែយកចិត្តបក្ស និងគណៈកម្មាធិការបក្សហ្នឹងជាសំខាន់។ អីចឹងហើយពួកគេមិនផ្តោតសំខាន់ទៅនឹងការឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ពលរដ្ឋទេ វាទៅបំពេញតម្រូវការបក្ស ជាមូលដ្ឋានវិញ»។
ច្បាប់ស្តីពីការជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ដែលរដ្ឋសភាប្រកាសឱ្យប្រើ កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមិនា ឆ្នាំ២០១៥ មាត្រា១៣៩ ចែងថា សមាជិករដ្ឋសភាត្រូវបាត់បង់សមាជិកភាពនៅពេល«សាម៉ីខ្លួនបាត់បង់សមាជិកភាពពីគណបក្សនយោបាយរបស់ខ្លួន» ឬត្រូវតុលាការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមណាមួយ ។
បើតាមខុមហ្វ្រែល ពីដំណើរការប្រជុំ ក្នុងឆ្នាំទី១ អាណត្តិទី៦ តំណាងរាស្ត្ររដ្ឋសភាឯកបក្ស១២រូប បានឡើងបញ្ចេញមតិចំនួន ៣៨ដង។ ចំនួននេះតិចជាង បើប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំទី១ អាណត្តិទី៥។
សកម្មភាពចុះមូលដ្ឋាន ក្នុងចំណោមតំណាងរាស្ត្រ ១២៥រូប មានតែអ្នកតំណាងរាស្ត្រ ៥៥រូប ស្មើនឹង ៤៤ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ដែលបានចុះមូលដ្ឋាន ដែលខុមហ្វ្រែលថា សកម្មភាពនេះក៏តិចជាងអាណត្តិទី៥ដែរ។
រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៦នេះ ជារដ្ឋាភិបាលឯកបក្ស ដោយសារតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដណ្តើមបានអាសនៈទាំងអស់ចំនួន ១២៥ក្នុងសភា ក្រោយពីតុលាការកំពូលរំលាយអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចេញពីឆាកនយោបាយ មុនការបោះឆ្នោតមកដល់៕
