ប្រជាកសិករមួយចំនួននៅឃុំព្រែកស្ដី ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្ដាល បានលើកឡើងថា ឆ្នាំនេះពួកគាត់ធ្វើស្រែមិនសូវបានផលនោះទេ ដោយសារបញ្ហាស្មៅដុះច្រើន ប៉ុន្តែ ពុំអាចរកថ្នាំណាដែលអាចសម្លាប់ស្មៅទាំងនោះឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ។
កសិករអាយុ ៤២ឆ្នាំ នៅភូមិពោធិ៍រាមា ឃុំព្រែកស្តី ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្តាល លោក ស្រ៊ុន កាក់ បានរៀបរាប់ ប្រាប់ថា ស្រូវប្រាំងឆ្នាំនេះមិនទទួលបានទិន្នផលល្អដូចឆ្នាំមុនៗទេ។ លោក កាក់ បានលើកឡើងថា បញ្ហានេះបណ្តាលមកពីស្មៅដុះច្រើន ដូចជា ស្មៅកន្ទុយឆ្កែ ស្មៅកំប្លង កក់កណ្ដៀរ ជាដើម។ លោកបន្តទៀតថា ផ្ទៃដី របស់លោក ១ហិកតា គ្រាន់តែចំណាយលើការបាញ់ថ្នាំស្មៅ៤ដង ដោយពេលបាញ់ម្តងៗត្រូវចំណាយប្រាក់ អស់ចន្លោះពី១០ម៉ឺន ទៅ១៥ម៉ឺនរៀល ។
កសិកររូបនេះបានសាកល្បងប្រើថ្នាំច្រើនប្រភេទផងដែរ ប៉ុ់ន្តែ ស្មៅនៅតែមិនងាប់។ កសិកររូបនេះថា ប្រភេទថ្នាំទាំងអស់ គុណភាពល្អបានតែដំបូង តែនៅពេលប្រើយូរទៅ ថយគុណភាព បាញ់លែងងាប់ស្មៅទៅវិញ។
លោក ស្រ៊ុន កាក់ និយាយថា៖ «ជួបរោងកាហ្វេ ជួបពេលណាក៏ដោយត្អូញដាក់តែគ្នាថា បញ្ហាស្មៅបាញ់អត់ ងាប់»។
កសិកររូបនេះស្នើឱ្យក្រសួងកសិកម្មចុះផ្ទាល់សិក្សាពីប្រភេទស្មៅទាំងអស់នោះ ហើយប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋថាថ្នាំណាមានប្រសិទ្ធភាព។
លោក ខុម វុឌ្ឍី មានអាយុ៣៤ឆ្នាំ កសិករ ឃុំព្រែកស្ដី ស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្ដាល បានលើកឡើងថា លោកបានធ្វើស្រែអស់រយៈពេលប្រមាណជិត១០ឆ្នាំមកហើយ ក្នុងរយៈ១០ឆ្នាំនោះ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ លោកថា មិនទទួលបានផលច្រើនទេ ដោយជួបបញ្ហាស្មៅបាញ់ថ្នាំមិនងាប់។
លោកបានបញ្ជាក់ផងដែរថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំកន្លងមក ស្មៅត្រូវការបាញ់ត្រឹមតែ១ទៅ២ដង គឺអាចសម្លាប់បាន ដោយឡែកឆ្នាំនេះ លោកបាញ់បីទៅបួនដង មិនអាចសម្លាប់ស្មៅបានឡើយ ហើយនិងត្រូវចំណាយមួយដងអស់ទឹកប្រាក់ពី១០ម៉ឺន ទៅ១៥ម៉ឺនរៀល។
លោក ខុម វុឌ្ឍី លើកឡើងថា៖ «ដប់ឆ្នាំហើយ ទើបតែឃើញឆ្នាំហ្នឹង វាពិបាកបញ្ហារឿងស្មៅ បាញ់ថ្នាំពីរសារ បីសារហើយ វាអត់ងាប់ អស់លុយមួយគំនរពីរគំនរ។ ពិបាកបញ្ហារឿងស្មៅហ្នឹងហ្មង»។
លោក សែម ហុក មានអាយុ៤៣ឆ្នាំ ជាអ្នកលក់ថ្នាំបាញ់ស្រូវ នៅឃុំព្រែកស្ដី បានលើកឡើងថា ថ្នាំដែលលោកលក់នេះ គឺភាគច្រើនយកមកតាមរយៈក្រុមហ៊ុននៅស្រុកខ្មែរ និងមានភាគតិចណាស់ដែលយកពីវៀតណាមផ្ទាល់។ លោកបានបន្ដថា លោកគ្រាន់តែជាអ្នកលក់ប៉ុណ្ណោះ លោកមិនដឹងថា ប្រភេទថ្នាំណាដែលមានប្រសិទ្ធភាពឡើយ។
អាជីវកររូបនេះបានបញ្ជាក់ផងដែរថា ពេលកសិករមកទិញថ្នាំ លោកបានពន្យល់ណែនាំអំពីរបៀបប្រើប្រាស់ច្បាស់ផងដែរ តែលោកមិនដឹងថា កសិករបានប្រើប្រាស់ត្រឹមត្រូវតាមការណែនាំដែរ ឬយ៉ាងណា។ លោកបានបន្ដថា កសិករភាគច្រើនធ្វើស្រែខ្វះបច្ចេកទេសច្រើនជាងបញ្ហាថ្នាំ។
លោក ហ៊ុយ គា មេឃុំព្រែកស្តី ថាបញ្ហានេះបណ្តាលមកពីឆ្នាំនេះស្ថានភាពទឹកឡើងយឺតហើយស្រកចុះទៅវិញលឿន ទើបបណ្តាលឱ្យមានស្មៅដុះច្រើនជាងរាល់ឆ្នាំ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក ស្រី វុឌ្ឍី បានមានប្រសាស៍ថា ក្រសួងបានខិតខំពិនិត្យមើលយ៉ាងតឹងរ៉ឹង និងការដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់លើថ្នាំសម្លាប់ស្មៅនេះបានយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ ទាំងអ្នកលក់ថ្នាំ និងអ្នកប្រើប្រាស់។ លោកបន្តថា លើសពីនេះទៅទៀត ក្រសួងក៏មានប្រធាននាយកដ្ឋាននីតិកម្មកសិកម្ម ដើម្បីត្រួតពិនិត្យមើលរាល់ការលក់ដូរ និងការប្រើប្រាស់លើប្រភេទថ្នាំសម្លាប់ស្មៅនេះផងដែរ។
លោក ស្រី វុឌ្ឍី មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងមានច្បាប់ណា! យើងមានច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងថ្នាំកសិកម្មនិងជីកសិកម្ម អញ្ចឹងនៅក្នុងច្បាប់ហ្នឹងគឺមានតម្រូវការជាក់លាក់តាមបច្ចេកទេស អញ្ចឹងទាល់តែអនុវត្តតាមច្បាប់ហ្នឹង ទើបអាចធ្វើប្រតិបត្តិការរកស៊ីលក់ដូរថ្នាំប្រភេទនោះបាន»។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បញ្ជាក់ថា លោកនឹងចាត់មន្រ្តីជំនាញពិនិត្យមើលបញ្ហារបស់កសិករនៅឃុំព្រែកស្តីនេះ។
អ្នកនាង កែវ ចាន់រ៉ា ជាអគ្គលេខាធិការនៃសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា បានលើកឡើងថា កសិករភាគច្រើនបានបោះបង់ការធ្វើស្រែតាមវិធីស្ទូង ដោយចាប់យកការព្រួសទៅវិញ ហើយកសិករទាំងនោះពុំសូវបានយល់ដឹងអំពីបញ្ហាប៉ះពាល់របស់ថ្នាំសម្លាប់ស្មៅនោះឡើយ ។
អ្នកនាង កែវ ចាន់រ៉ា៖ «បើសិនជាថ្នាំហ្នឹងអត់បានប្រើប្រាស់ទៅតាមការណែនាំ ហើយអត់បានត្រឹមត្រូវ គឺវាប្រាកដថា វាប៉ះពាល់ទៅនឹងជីវចម្រុះនៅក្នុងតំបន់។ នៅពេលដែលគាត់បាញ់ថ្នាំ សត្វដែលនៅក្នុងស្រែដូចជា ខ្យង ក្តាម សត្វមានប្រយោជន៍ដែលនៅក្នុងហ្នឹងវាពុលហើយ ជាពិសេសទៅលើដីមានជន្លេនមានមីក្រូសារពាង្គកាយដែលនៅក្នុងដីហ្នឹងវាក៏ប៉ះពាល់ដែរ។ អញ្ចឹងនៅពេលសត្វទាំងអស់ហ្នឹងបាត់បង់ ប្រព័ន្ធ បានន័យថា វាត្រូវខូចជាប្រព័ន្ធ អញ្ចឹងដើម្បីជំនួសមកវិញ គឺកសិករគាត់ត្រូវបង្កើន បានន័យថា ការប្រើប្រាស់ជីដាក់លើស្រែ និងដំណាំរបស់គាត់ ដើម្បីដំណាំរបស់គាត់ហ្នឹងបានផល»។
អ្នកនាង ចាន់រ៉ា បានសង្កេតឃើញថា បញ្ហាថ្នាំដែលប្រើប្រាស់ដំបូងមានប្រសិទ្ធភាព ប៉ុន្ដែ ក្រោយមក វាបែរជាគ្មានប្រសិទ្ធភាពទៅវិញ នេះក៏ដោយសារបញ្ហាការប្រែប្រួលគុណភាពថ្នាំ។ អ្នកនាងក៏បានបន្ដទៀតថា បើកសិករប្រើថ្នាំប្រភេទណាមួយមានប្រសិទ្ធភាព ហើយពួកគេបន្ដប្រើឆ្នាំបន្ទាប់ទៀតនោះ ថ្នាំនោះនឹងពុំអាចមានប្រសិទ្ធភាពដូចដើមឡើយ៕
អត្ថបទនេះត្រូវបានសរសេរដោយសិក្ខាកាម Newsroom Cambodia លោក កង ថា និង ម៉ុម សាអឿន
