រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងជាអនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ស ខេង បានលើកឡើងថា ពេលខ្លះចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌អាចកើតចេញពីភាពអសកម្មរបស់មន្រ្តី ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា និងសំណូមពររបស់ពលរដ្ឋ។
ថ្លែងក្នុងពិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបការងារប្រចាំឆ្នាំ២០១៩ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំ២០២០ របស់រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបងនៅព្រឹកនេះ លោក ស ខេង មានប្រសាសន៍ថា ពេលខ្លះចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌កើតចេញពីមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដូចដែលរដ្ឋាភិបាលបានទប់ស្កាត់ចាប់តាំងពីក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ មក។
យ៉ាងនេះក្តី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃរូបនេះ ទទួលស្គាល់ថា ពេលខ្លះចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌គឺកើតចេញពីផ្ទៃក្នុងរដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯងតែម្តង ដែលមានមន្ត្រីអសកម្ម មិនយកចិត្តទុកដាក់បម្រើរាស្ត្រ ហើយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិសេរីភាព និងប្រយោជន៍ពលរដ្ឋតែម្តង។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប៉ុន្តែ ពេលខ្លះ បដិវត្តន៍ពណ៌នេះ វាកើតចេញពីផ្ទៃក្នុងយើង [រដ្ឋាភិបាល] ឬជួរយើង ដោយមិនដឹងខ្លួន ឬដោយអចេតនា តាមរយៈការមិនយកចិត្តទុកដាក់អើពើនូវសំណូមពរ សំណើ និងកង្វល់របស់ពលរដ្ឋ។ ហើយបង្កើតឡើងជាភាពអសកម្មនានានៅតាមមូលដ្ឋាន ហើយប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ នោះជាមូលហេតុនាំឱ្យកកើតនូវចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌នោះដែរ»។
លោក ស ខេង ជំរុញឱ្យមន្ត្រីរាជការក្រោមឱវាទរបស់ខ្លួនទាំងអស់ ខិតខំដោះស្រាយបញ្ហានានា ពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិសេរីភាព និងផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ ដោយថា ជាគន្លឹះដ៏សំខាន់មួយទប់ស្កាត់មិនឱ្យចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌កើតឡើងនៅកម្ពុជា។
នាយករងអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត ឯកភាពចំពោះការលើកឡើងរបស់លោក ស ខេង នេះ។ លោកបន្តថា ជាបទពិសោធន៍ ប្រទេសជាច្រើននៅលើពិភពលោក ភាពអសកម្មរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ និងភាពអយុត្តិធម៌សង្គមកាន់តែច្រើន ជាមូលហេតុនាំឱ្យកើតមានបាតុភាពសង្គម ព្រមទាំងប្រែក្លាយជាចលនាបដិវត្តន៍ផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការកើត [បដិវត្តន៍] ដោយសារភាពអសកម្ម និងភាពអយុត្តិធម៌ ដែលកើតឡើងសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ឬការបំបិទសេរីភាពធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អីចឹង វាអាចនឹងផ្ទុះឡើង»។
ក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ អតីតមេដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា បានដឹកនាំកម្លាំងអ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួនរាប់ម៉ឺននាក់ ដើម្បីតវ៉ាប្រឆាំងទៅនឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោតពេលនោះ ដោយថា មានភាពមិនប្រក្រតី និងអយុត្តិធម៌ជាច្រើន។
ក្រុមអ្នកតវ៉ាពេលនោះ ទាមទារឱ្យគ.ជ.ប រាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញ ឬទាមទារឱ្យបោះឆ្នោតឡើងវិញ រហូតដល់ទាមទារឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ចុះចេញពីតំណែងទៀតផង ប្រសិនបើដោះស្រាយតាមការទាមទាររបស់ពួកគេមិនបាន ប៉ុន្តែ ការតវ៉ានោះ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថាជាចលនាឈានទៅធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
អ្នកវិភាគនយោបាយដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស លោក គឹម សុខ បានបង្ហាញការយល់ឃើញថា តាំងពីដើមមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ន គ្មានឡើយស្រមោលបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជា ដោយថា ពាក្យបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ គ្រាន់តែភាសានយោបាយបង្កើតឡើងដោយក្រុមលោក ហ៊ុន សែន តែប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា ទៅថ្ងៃមុខក៏គ្មានដែរទម្រង់ជាបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែ នឹងមានការតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំកើតឡើងពីសំណាក់ពលរដ្ឋដោយប្រើសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ខ្លួន ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរអ្នកបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ នៅពេលពួកគេធ្វើរឿងអាក្រក់ច្រើនដល់ជាតិ និងរាស្ត្រ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ហើយអ្នកបម្រើពលរដ្ឋ គឺពួកអ្នកដឹកនាំប្រទេសហ្នឹងហើយ។ នៅពេលពលរដ្ឋមើលឃើញថា ពួកអស់នេះកំពុងធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ទៅក្នុងវិនាសកម្មនៃអំពើពុករលួយ ធ្វើបាបប្រជាជាតិឯង និងប្រព្រឹត្តតែឧក្រិដ្ឋកម្មនោះ។ ពលរដ្ឋអាចនឹងធ្វើការតវ៉ាក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំជាសិទ្ធិ ជាម្ចាស់ប្រទេសរបស់ពួកគាត់»។
អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project) កាលពីខែកុម្ភៈ បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ស្ដីពី «សន្ទស្សន៍នីតិរដ្ឋសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៩» ដោយបន្តចាត់ថ្នាក់កម្ពុជា ជាប្រទេសមានប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ទន់ខ្សោយបំផុតក្នុងលោក។ ក្នុងចំណោមប្រទេស១២៦ កម្ពុជាជាប់លេខ១២៥ ពោលគឺនៅលើតែប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡាមួយប៉ុណ្ណោះ។
ដោយឡែក សន្ទស្សន៍នៃការយល់ឃើញពីអំពើពុករលួយឆ្នាំ២០១៩ ដែលចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមករា ដោយអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិបង្ហាញថា ប្រទេសកម្ពុជាទទួលបាន ២០ពិន្ទុ លើពិន្ទុអតិបរមា ១០០ គឺជាពិន្ទុបង្ហាញថា មានកម្រិតអំពើពុករលួយអាក្រក់ដដែលបើធៀបនឹងឆ្នាំមុន។ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៨០ កម្ពុជាទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់១៦២ ។
ពិន្ទុ និងចំណាត់ថ្នាក់នេះ បង្ហាញថា កម្ពុជា ជាប្រទេសដែលមានកម្រិតអំពើពុករលួយខ្ពស់ជាងគេបំផុតក្នុងចំណោមប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន៕
