គណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងបិទបញ្ចប់របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួនហើយធ្វើការសម្រេចចិត្តនៅថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ថាតើគួរក្សា ឬព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ(EBA)សម្រាប់កម្ពុជា។
សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) បញ្ជាក់ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី១២ សីហាថា ការគាំទ្ររបស់សហភាពអឺរ៉ុបតាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA បានជួយឱ្យពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់រួចចាកផុតពីភាពក្រីក្រ និងរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកម្ពុជា។ ក្រុមនិយោជកនេះ អះអាងថា ការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នឹងប៉ះពាល់ដល់កម្មករប្រមាណ ៧៥ម៉ឺននាក់ រួមនឹងគ្រួសាររបស់ពួកគេប្រមាណ ៣លាននាក់ទៀត ដែលកំពុងរស់នៅពឹងផ្អែកលើឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ។
ខណៈដែលការសម្រចចិត្តរបស់សហភាពអឺរ៉ុបកាន់តែខិតជិតចូលមកដល់ កម្មករកម្មការិនីមួយចំនួនដែលធ្វើការងាររោងចក្រនៅរាជធានីភ្នំពេញបារម្ភថាជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគាត់អាចកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺន ដោយសារពួកគាត់ខ្លាចបាត់បង់ការងារ ប្រសិនបើសហភាពអឺរ៉ុបព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ(EBA)មែននោះ ។
នៅល្ងាចម៉ោង៦និង៣០នាទីថ្ងៃទី០៦ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២០ ក្នុងបរិវេណបន្ទប់ជួលជាប់រោងចក្រនាភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខ័ណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញមានស្ត្រីកម្មករ៥នាក់កំពុងជជែកគ្នា។ ពួកគាត់ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថាកំពុងនិយាយគ្នាពីស្ថានភាពនៅកន្លែងធ្វើការនិងស្ថានភាពជីវភាពរបស់ពួកគាត់ ។
អ្នកស្រី វ៉ន ចាន់នីន ជាកម្មការនីរោងចក្រកាត់ដេរក្នុងរោងចក្រអស់រយៈពេលជាង៥ឆ្នាំមកហើយ។អ្នកស្រីមានប្ដីជាជាងសំណង់និងមានកូនស្រីមួយនៅក្នុងបន្ទុក។ គ្រួសារអ្នកស្រីរស់នៅជុំគ្នាក្នុងបន្ទប់ជួលមួយទំហំ៣ម៉ែត្រគុណ៣ម៉ែត្រកន្លះ ជាប់រោងចក្រក្នុងភូមិត្រពាំងថ្លឹង។ អ្នកស្រីលើកឡើងថា ទំនិញជាប់រោងចក្រចាប់ផ្តើមឡើងថ្លៃនៅដើមឆ្នាំ២០២០នេះ ជាហេតុធ្វើឱ្យចំណាយប្រចាំថ្ងៃរបស់គាត់កាន់តែកើនឡើង។
អ្នកស្រី វ៉ន ចាន់នីន និយាយថា៖ «កាលឆ្នាំមុនខ្ញុំមានលុយ៥រយ(រៀល) អាចទិញជីរ សម្លបានមួយសម្លប៉ុន្តែឥលូវនេះទាល់តែ១ពាន់(រៀល)ទើបគេលក់ឱ្យ។ បងអើយ ត្រីសាច់ ម្ហូបចំណីក៏ឡើងថ្លៃដែរសាច់ជ្រូកឡើងពី១៩០០០(រៀល)ឆ្នាំមុន ដល់២២០០០ក្នុងមួយគីឡូ។ ខាងបន្ទប់ជួលខ្ញុំគេអត់ឡើងថ្លៃទេ តែនៅកន្លែងផ្សេងទៀតអ្នកធ្វើការជាមួយខ្ញុំគាត់នៅ គេឡើងថ្លៃពី។ លុយឡើង៨ដុល្លារ(ប្រាក់ខែគោល)នេះ គឺគ្រាន់ជាងអត់ប៉ុណ្ណឹង បើគិតទៅអត់មាននាំឱ្យធូរស្រាលអីប៉ុន្មានទេ»។
អ្នកស្រី ចាន់នីន ឱ្យដឹងថា រូបគាត់ដេរខោអាវគិតបុងដោយអាចចំណូលបានចន្លោះពីបីរយទៅបួនរយដុល្លារក្នុងមួយខែ។ នៅពេលដែលសួរថា តើគាត់មានដឹងព័ត៌មានពីEBAឬទេ? អ្នកស្រីចាន់នីន ឆ្លើយថាគាត់បានលឺព័ត៌មានEBAនេះពីស្វាមីជាប្រចាំ ប៉ុន្តែគាត់មិនសូវជាយល់ច្រើនប៉ុន្មានទេ។
លោក វេង យ៉ន ជាស្វាមីរបស់អ្នកស្រីចាន់នីន។លោករៀបរាប់ថា គាត់បានតាមដានព័ត៌មានជាប្រចាំពិសេសគឺព័ត៌មានស្តីពីEBA។ លោកវេង យ៉ន មានប្រសាសន៍ថាបញ្ហាEBAជាអាយុជីវិតកម្មកររោងចក្រ។
លោក វ៉េង យ៉ន ប្រាប់ថា៖« ខ្ញុំពិតជាបារម្ភណាស់បង បញ្ហាEBAហ្នឹង។ ខ្ញុំខំប្រឹងតាមដានព័ត៌មាននេះរហូត។ ខ្ញុំគិតថាបើបាត់វាទៅ ការងារប្រពន្ធខ្ញុំក៏អាចមានបញ្ហា អាចអត់ការងារធ្វើអីអ៊ីចឹង។ បើអត់ការងារធ្វើចំណូលក្នុងផ្ទះរកតែខ្ញុំម្នាក់ឯងគឺទប់មិនរួចទេ កូនរៀនផងម្ហូបចំណីផង ម្យ៉ាងត្រូវសងបំណុលធនាគារទៀតផង។ ខ្ញុំជំពាក់ធនាគារជាង២ពាន់(ដុល្លារ)កំពុងសងរាល់ខែ។»
កម្មការនីរោងចក្រម្នាក់ផ្សេងទៀត អ្នកស្រី សេង មុំ ធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រមួយក្នុងសួនកាណាឌីយ៉ា តាមបណ្ដោយផ្លូវវេងស្រេង ស្ថិតក្នុងសង្កាត់ចោមចៅ ខ័ណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា សព្វថ្ងៃខ្លួនរស់នៅបន្ទប់ជួលមួយទំហំ៤ម៉ែត្រគុណនិង៤ម៉ែត្រ ជាមួយកម្មការនី៤នាក់ផ្សេងទៀត។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ការរស់នៅរបស់គាត់កាន់តែយ៉ាប់ដោយសារចំណាយប្រចាំថ្ងៃកាន់តែកើន រីឯសុខភាពវិញកាន់តែទ្រុឌទ្រោម។
អ្នកស្រី សេង មុំ មានប្រសាសន៍ថា ៖« កាលឆ្នាំមុនបន្ទប់ខ្ញុំនៅហ្នឹងតម្លៃតែ៤០ដុល្លារទេ។ ខ្ញុំនៅ៤នាក់ល្មមនៅ តែដល់ដើមឆ្នាំម្ចាស់ផ្ទះឡើងដល់៥០ដុល្លារទៅ ពួកខ្ញុំត្រូវរកអ្នកស្នាក់នៅម្នាក់ទៀត ដើម្បីបានជួយចេញលុយគ្នា។ ចង្អៀតចេះតែចង្អៀតតែយើងចេះតែទ្រាំទៅ។ ខ្ញុំត្រូវផ្ញើលុយទៅស្រុកឱ្យម្ដាយខ្ញុំ និងកូនរៀន(កូន២នាក់) និង ទុកសងធនាគារ ខ្ញុំខ្ចីគេកាលពីម្ដាយឈឺឆ្នាំមុននៅជំពាក់ ជាង៣លានទៀត។ ខ្ញុំចេះតែបារម្ភដែរ បើគេផ្តាច់អាស្អីប៊ីអេ(EBA)នោះមិនដឹងជាការងារខ្ញុំយ៉ាងណាយ៉ាងណីទេ»។
ទាក់ទងនឹងប្រាក់ឈ្នួលកម្មករ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិប្រាក់ឈ្នួលអប្បរមា បានបញ្ចាក់ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួនកាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៩ថា ការកំណត់ប្រាក់ឈ្នួលឆ្នាំ២០២០នេះគឺធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានការពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់ពីភាគីពាក់ព័ន្ធគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដោយមានការចូលរួមពីភាគីនិយោជក សហជីពនិងតំណាងក្រសួងការងារ។
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រសួងការងារនិងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ និងភាគីពាក់ព័ន្ធ សម្រេចផ្តល់ប្រាក់ឈ្នួលអប្បរមាឆ្នាំ២០២០សម្រាប់កម្មករវិស័យកាត់ដេរនិងដេរស្បែកជើងចំនួន១៩០ដុល្លារនេះ គឺបានកើនចំនួន៨ដុល្លារ បន្ថែមលើប្រាក់ឈ្នួលឆ្នាំចាស់។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីលោកហ៊ុន សែនបានថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី០២ខែតុលាឆ្នាំ២០១៩ ដោយស្នើឱ្យកម្មករមានការយោគយល់ចំពោះតម្លៃប្រាក់ខែគោលនោះ។ លោកព្រមានថា កម្ពុជាមានការព្រួយបារម្ភថារោងចក្រ នឹងផ្លាស់ទៅប្រទេសដែលមានប្រាក់ឈ្នួលទាបជាងខ្លួន ដូចយ៉ាង បង់ក្លាដែស ប្រទេសឡាវ និងភូមា ជាដើម។
លោកបន្ថែម៖ «យើងមានការព្រួយបារម្ភថារោងចក្ររបស់យើងនឹងផ្លាស់ទៅប្រទេសទាំងនោះពីព្រោះប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមារបស់គេនៅទាបជាងយើង។ សូមក្មួយៗជាកម្មករ យល់ពីបញ្ហានេះផង»។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ មានប្រសាសន៍ថា កម្មកររោងចក្រមិនអាចមានចំណូលលើសឆ្នាំចាស់បានទេ បើទោះបីជាប្រាក់ខែគោលរបស់កម្មករឡើងចំនួន៨ដុល្លារក៏ដោយ។
លោកបន្ថែមថា ៖ «តាមពិតឆ្នាំនេះ កម្មករឡើងប្រាក់ខែបាន៨ដុល្លារទេ។ តែអតិផរណា(ទំនិញកើនថ្លៃ)៣% បើតាមការសិក្សារបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច។ កម្មករត្រូវកាត់ថ្ងៃឈប់សម្រាក៦ថ្ងៃ១ឆ្នាំ កម្មកររោងចក្រត្រូវបន្ថែមបរិមាណផលិត លែងឱ្យកម្មករឈប់សង និងគម្រោងដ៏ព្រួយបារម្ភមួយទៀតនោះការកែប្រែប្រាក់ឈ្នួលវេនយប់របស់កម្មករ។ ចំណុចទាំងនេះគឺមិនអាចអោយកម្មករងើបមុខរួចទេ»។
ប្រធានសហជីពរូបនេះ ព្យាករណ៍ថា ប្រសិនបើការអនុគ្រោះពន្ធEBAត្រូវផ្អាកឬផ្ដាច់មែននោះ កម្មករ កម្មការិនីរោងចក្រនិងក្រុមគ្រួសារពួកគេនឹងត្រូវប្រឈមការលំបាកថ្មីៗទៀតដោយមិនអាចជៀសផុត។
ទោះជាបែបណាក្ដី អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោកផៃ ស៊ីផាន បានថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី០៦ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២ ដោយស្នើប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា កុំមានការភ័យខ្លាចការបាត់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ (EBA) របស់សហភាពអឺរ៉ុប។
លោកផៃ ស៊ីផាន បញ្ជាក់ថា៖« យើងនៅតែធ្វើការជាមួយគ្នា(កម្ពុជានិងEU) ព្រោះយើងជាដៃគូគ្នា។ EBAមិនមែនជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនិងជាចំណុំសំខាន់ សម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាទេ។យើងបានត្រៀមលក្ខណៈក្នុងការបាត់ទាំងអស់ ឬបាត់ផ្នែកណាមួយរួចទៅហើយ។ បើបាត់EBAក្នុងផ្នែកណាមួយឬបាត់ទាំងអស់វាជាឱកាសមួយសម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការពង្រឹងសមត្ថភាពខ្លួនឯង»។
ប្រទេសកម្ពុជារំពឹងច្រើនលើប្រទេសចិន ដើម្បីដោះទាល់ចំពោះបញ្ហាEBAនេះ។ កាលពីថ្ងៃ៥ ខែកុម្ភៈ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ទើបតែបញ្ចប់ទស្សនកិច្ចរយៈពេលមិនដល់មូយថ្ងៃផងទៅចិនដើម្បីផ្ដល់កម្លាំងចិត្តដល់ចិនក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងមេរោគកូរ៉ូណា ព្រមទាំងឆ្លៀតស្នើចិនឱ្យ ជួយកម្ពុជាបើសិនជាអ៊ឺរ៉ុបព្យួរEBAផងដែរ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរ លោក កាំង ម៉ូនីកា ថ្លែងប្រាប់វីអូឌីថា EBA គឺជាការផ្តល់អោយដោយឯកតោភាគីពីEU ដូច្នេះការដកទាំងស្រុង ដកដោយផ្នែក ឫមិនដក ជាសិទ្ធិផ្តាច់មុខរបស់ EU ស្របតាមច្បាប់និងនីតិវិធីរបស់EU ក្រោយការត្រួតពិនិត្យ និងវាយតំលៃដោយត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌។
លោកសរសេរថា ៖ «អ្វីដែលនិយោជកក្នុងវិស័យឯកជនយើងអាចនឹងធ្វើគឺការសម្តែងនូវការមិនពេញចិត្ត និងសូមអោយ EU ធ្វើការពិចារណាឡើងវិញ។ បើសិនជាយើងមើលឃើញថាការត្រួតពិនិត្យ វាយតម្លៃ និងការសម្រេចចិត្តរបស់ EU មិនមានភាពត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌។ តាមពត៌មានពីរោងចក្រមក(ក្នុងខែមករាឆ្នាំនេះ) ការកម្មង់សម្រាប់ទិសដៅEU មិនមានការកើនឡើងទេ តែទិសដៅផ្សេងៗដូចជា អាមេរិក ជប៉ុន អាស៊ាន មានស្ថានភាពល្អប្រសើរ។
របាយការណ៍លទ្ធផលនៃការពិគ្រោះយោបល់រវាង IMF និងកម្ពុជា ដែលចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ២០១៩បានព្រមានពីការធ្លាក់ចុះផ្ទួនៗនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា បើអឺរ៉ុបដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម «អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» ឬហៅកាត់ថា EBA ពីប្រទេសកម្ពុជានោះ។
របាយការណ៍នោះ ព្យាករណ៍ថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នឹងថមថយប្រមាណ ៣ភាគរយនៅត្រឹមឆ្នាំដំបូង បើសិនអ៊ឺរ៉ុបកាត់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ខណៈដែលក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ រំពឹងថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានចំនួន ៦.៨ភាគរយនៅឆ្នាំ២០២០។
មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ IMF បន្ថែមថា៖ «ការព្យួរ EBA នឹងបន្ថែមចំណាយសម្រាប់នាំចេញរបស់កម្ពុជាលើពន្ធគយនាំចូលអ៊ឺរ៉ុបចន្លោះពី ០.១ភាគរយ ដល់ ១២ភាគរយក្នុងឆ្នាំដំបូង ឬបន្ថែមពន្ធគយក្នុងរហូតដល់ជាង ៦០០លានដុល្លារ។ ការយកពន្ធនេះនឹងអាចនាំឱ្យការនាំចេញពីកម្ពុជា ទៅអ៊ឺរ៉ុបធ្លាក់ចុះប្រមាណ ១៣ភាគរយទៀតផង។ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក៏នឹងរងផលប៉ះពាល់ដែរនៅពេលដែលកំណើនសេដ្ឋកិច្ចចិនកំពុងដាំក្បាលចុះ នេះនៅមិនទាន់គិតពីនិន្នាការផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងរោងចក្រចេញពីកម្ពុជានៅពេលដែលគ្មានEBAផង»។
សហគមន៍អ៊ឺរ៉ុបបានចាប់ផ្តើមនីតិវិធីដែលអាចឈានទៅដល់ការដកហូត EBA កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែកុម្ភះឆ្នាំ ២០១៩ បន្ទាប់ពីបានលើកឡើងពីការធ្លាក់ចុះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សេចក្ដីសម្រេចពីការព្យួរឬផ្អាកការអនុគ្រោះពន្ធនោះ នឹងត្រូវចូលជាធរមាននៅ៦ខែខាងមុខ ឬចាប់ពីថ្ងៃទី១២ខែសីហាឆ្នាំ២០២០។
កម្មកររោងចក្រនិងក្រុមគ្រួសារពួកគេមួយចំនួន កំពុងទន្ទឹងរង់ចាំលទ្ធផលសម្រេចលើបញ្ហាEBAនេះដែរ។
អ្នកស្រី វ៉ន ចាន់នីន និយាយថា ៖ «កម្មករដូចជាខ្ញុំ និង បងប្អូនខ្ញុំជាច្រើននាក់ទៀតអាចលំបាកវេទនា។ ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យថ្នាក់លើៗ(រាជរដ្ឋាភិបាល)រក្សាEBAនោះ ដើម្បី ពួកខ្ញុំមានការងារធ្វើមាន និងបាយហូបគ្រប់គ្រាន់ផង»៕
