អ្នកឃ្លាំមើល និងប្រជាពលរដ្ឋ បង្ហាញការខកចិត្ត ក្រោយពីពួកគេមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលស្ដាប់សវនាការលោក កឹម សុខា ដែលចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃនេះ។
សវនាការទៅលើសំណុំរឿងចោទប្រកាន់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ថា«ក្បត់ជាតិ» បានចាប់ផ្ដើមដូចការគ្រោងទុកនៅព្រឹកថ្ងៃនេះ ប៉ុន្តែ មានតែមនុស្សមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលស្ដាប់ដោយផ្ទាល់ក្នុងបន្ទប់សវនាការ បើទោះបីជាសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រកាសថា សវនាការនេះត្រូវធ្វើឡើងជាសាធារណៈក៏ដោយ។
បើតាមប្រធានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក តាំង ស៊ុនឡាយ បានប្រាប់វិទ្យុវីអូអេថា បន្ទប់ជម្រះក្ដីសម្រាប់លោក កឹម សុខា នេះអាចដាក់មនុស្សបានតែ ៣០នាក់ប៉ុណ្ណោះ។
នាយិកាប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅមុខតុលាការថា មុនពេលសវនាការ លោកស្រីបានចុះឈ្មោះទៅតាមសេចក្ដីប្រកាសរបស់តុលាការ ប៉ុន្តែ នៅតែមិនបានចូលរួមស្ដាប់សវនាការដដែល។
លោកស្រីចាត់ទុកការបើកសវនាការលោក កឹម សុខា នៅថ្ងៃនេះថា មិនបានបង្ហាញពីតម្លាភាពទេ ដោយសារតែសង្គមស៊ីវិល សាធារណជន រួមទាំងអ្នកសារព័ត៌មានជាច្រើន មិនត្រូវបានតុលាការអនុញ្ញាតឱ្យបានចូលស្ដាប់ក្នុងបន្ទប់សវនាការឡើយ។
លោកស្រី ចក់ សុភាព ប្រាប់ថា៖ «អ៊ីចឹង នេះជារឿងមួយគួរឱ្យសោកស្ដាយមែនទែន។ ការដាក់ចេញនូវយន្តការមួយដែលតម្រូវឱ្យមានការចុះឈ្មោះជាមុននេះ វាបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សិទ្ធិ។ សវនាការគួរតែធ្វើបែបជាសាធារណៈ ហើយជារឿងរ៉ាវដែលប៉ះពាល់ ហើយប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងក្រៅប្រទេស តែងតែចាប់អារម្មណ៍ចង់ដឹងថា យ៉ាងម៉េច»។
នាយករងអង្គការលីកាដូទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស លោក អំ សំអាត សម្ដែងការខកចិត្ត ដែលតុលាការមិនអនុញ្ញាតឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលចូលរួមសង្កេតក្នុងដំណើរការសវនាការលោក កឹម សុខា នាថ្ងៃនេះ។ លោកបន្តថា សំណុំរឿងលោក កឹម សុខា មានសាធារណជនជាច្រើន ចង់ដឹងអំពីដំណើរការសវនាការ និងនីតិវិធី ប៉ុន្តែ តុលាការបែរជាមិនអនុញ្ញាតឱ្យសង្គមស៊ីវិល អ្នកសារព័ត៌មានចូលរួម។
លោក អំ សំអាត ប្រាប់ថា៖ «យើងជាសង្គមស៊ីវិលដែលតាមដានរឿងហ្នឹងយូរហើយ យើងបន្តតាមដានទៀត ជាពិសេសចង់ដឹងអំពីនីតិវិធីនៃដំណើរការសវនាការ តើវាត្រឹមត្រូវទេ យើងចង់ដឹងតើសវនាការហ្នឹង មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ មានសាក្សីដើម្បីបង្ហាញតម្លាភាព ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ទៅដល់ភាគីទាំងសងខាង ដែលធ្វើឱ្យសាធារណជនជាតិ អន្តរជាតិ ទទួលស្គាល់បានឬយ៉ាងណា»។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើបន្ទប់ជម្រះក្ដីលោក កឹម សុខា តូចមិនអាចដាក់អ្នកចូលរួមបានច្រើន លោកថា តុលាការគួរតែរកមធ្យោបាយផ្សេងដូចជា បញ្ចាំងវីដេអូចេញពីបន្ទប់សវនាការមកខាងក្រៅ ដើម្បីឱ្យបានសាធារណជនតាមដានដំណើរការសវនាការ ដូចសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ដោយមិនចាំបាច់ចូលទៅស្ដាប់ដោយផ្ទាល់។
អតីតថ្នាក់ដឹកនាំមួយរូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ ធម្មិកោ ក៏បានសម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះតុលាការដែលមិនអនុញ្ញាតឱ្យព្រះអង្គចូលស្ដាប់សវនាការ បន្ទាប់ពីព្រះអង្គបានចុះឈ្មោះទៅតាមសេចក្ដីប្រកាសរបស់តុលាការរួចហើយនោះ។
ព្រះអង្គមានបន្ទូលថា៖ «ខ្ញុំមានការខកចិត្តដែរ ពីព្រោះមួយ គេបានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយ ទី២ ពួកខ្ញុំ និងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គេដាក់បម្រាមមិនឱ្យធ្វើនយោបាយ ដូច្នេះ ពួកខ្ញុំទាំងអស់គ្នាក្លាយជាសាធារណជន ជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញា។ ដូច្នេះ ក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ ក្នុងនាមជាសាធារណជន យើងគួរមានសិទ្ធិចូលរួមសវនាការដែលជាសវនាការសាធារណៈ»។
ក្រៅពីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកយោបាយ ក៏មានប្រជាពលរដ្ឋមកពីបណ្ដាលខេត្តមួយចំនួននាំគ្នាមកតាមដានដំណើរការសវនាការលោក កឹម សុខា នៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញផងដែរ។
ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់មកពីខេត្តកំពត លោក ចុង ហុង ដែលមានពិការភាពលើរាងកាយផងនោះ ក៏មានបំណងចូលរួមតាមដានដំណើរការសវនាការនេះផងដែរ ប៉ុន្តែ គាត់ថា គាត់មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមតាមដានដោយផ្ទាល់ទេ។ លោកចាត់ទុកការមិនបង្ហាញដំណើរការសវនាការ និងការចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា ថា ជារឿងយុត្តិធម៌។
លោក ចុង ហុង និយាយថា៖ «និយាយទៅ គំនិតចិត្តដែលមនុស្សម្នាក់ៗយល់ថា ឯកឧត្តម កឹម សុខា អត់មានទោស ហើយអ៊ីចឹងអត់ចង់ឱ្យសវនាការបន្ត ឱ្យខាតពេលទេ ចង់ឱ្យសម្រេចឱ្យហើយ ចង់ឱ្យតុលាការសម្រេចទោសថា ទោសក្បត់ជាតិ ធ្វើម៉េច ឃុបឃិតជាមួយបរទេសផ្ដួលរំលំម៉េច ឱ្យវែកញែកអាហ្នឹងឱ្យចេញ។ ផ្ដួលរំលំបែបណាទៅ [ខ្ញុំ] ចង់បានអ៊ីចឹង»។
ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតមកពីខេត្តព្រះវិហារ ដែលសុំមិនប្រាប់ឈ្មោះ បានអះអាងថា អ្នកស្រីមកតុលាការនេះ ដើម្បីគាំទ្រលោក កឹម សុខា និងតាមដានដំណើរការសវនាការរបស់លោកផងដែរ។
ពលរដ្ឋរូបនេះនិយាយថា៖ «លោកប្រធាន កឹម សុខា គាត់ធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងគេចាប់គាត់ហ្នឹង គឺគាត់ធ្វើក្នុងនាមស្ថាបនា កែតម្រូវនៅក្នុងប្រទេសយើង ឱ្យមានថ្នាក់ដឹកនាំល្អ។ ខ្ញុំគិតថា អ៊ីចឹង បានខ្ញុំមកចូលរួមថ្ងៃនេះ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា គាត់នឹងរួចពីទុក្ខទោសនេះ ដោយសារគាត់អត់មានប្រព្រឹត្តអីខុសទេ»។
លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវតុលាការរំលាយមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរួមគំនិតជាមួយបរទេស ក្នុងគម្រោងមួយដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ហៅថា«ការប៉ុនប៉ងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល»ដោយមានសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពីក្រោយ។
ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីសវនាការមួយព្រឹកនៅថ្ងៃនេះ លោក កឹម សុខា បានសរសេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក របស់លោកដោយបដិសេធថា លោកមិនបាននាំរដ្ឋបរទេស ឬភ្នាក់ងារបរទេសណាមួយមកប្រទូស្តរ៉ាយ ឬឈ្លានពានកម្ពុជាឡើយ។
ក្រៅពីបដិសេធ លោក កឹម សុខា ទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលជាស្ថាពរចំពោះបទចោទមកលើរូបលោក ដោយថា ដើម្បីលោកអាចអនុវត្តបាននូវសិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយពេញលេញ ក្នុងការចូលរួមបម្រើជាតិមាតុភូមិ និងការពារផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។
សវនាការអតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា មានរយៈពេលពីរថ្ងៃគឺ ចាប់ថ្ងៃ១៥ ដល់១៦ ខែមករានេះ ហើយនៅថ្ងៃទី១នេះ តំណាងទូតធំៗមួយចំនួន បានចូលរួមស្ដាប់សវនាការដោយផ្ទាល់ ក្នុងនោះ មានស្ថានទូតអាមេរិក អូស្ត្រាលី ស៊ុយអ៊ែត តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិ ជាដើម ប៉ុន្តែ មិនមានវត្តអង្គការសង្គមស៊ីវិលចូលរួមទេ៕
