« ខ្ញុំគិតថាមិនធ្វើទៅ តើបានអីចឹញ្ចឹមជីវិតទៅមុខទៀត? យើងនៅផ្ទះដេកក្រោកៗ ក៏វាមិនកើត យើងដើររួចដែរហ្នឹង មិនមែនដើរមិនរួចឯណា។ បើខ្វាក់ខ្វិនអស់ទៅវាដើរមិនរួច នៅជើងម្ខាងអញ្ចេះបើនៅធ្វើបានគឺខ្ញុំនៅធ្វើ » ។
នេះជាការរៀបរាប់របស់ស្រ្តីពិការអាយុ ៣៦ឆ្នាំ ឈ្មោះ ឃ្លី នី។
កញ្ញា ឃ្លី នី បានបាត់បង់ជើងម្ខាងដោយគ្រាប់មីនកាលពីជាង២០ឆ្នាំ។
« វាដាក់មីនតាមផ្លូវ លើផ្លូវរទេះយើងបរ វាដាក់នៅទ្រូងផ្លូវដាក់កប់ខ្សាច់។ ខ្ញុំពរប្អូន(ជីដូនមួយ)ខ្ញុំសព្វថ្ងៃ វាបានប្រពន្ធកូនហើយ ពរចង្កេះខាងនេះឯង(ខាងឆ្វេង) ដើរមួយជំហានៗម្នាក់តែបងខ្ញុំគាត់ឃើញពំនូកដីគាត់លោតទៅផុត ដល់ខ្ញុំពរប្អូនខ្ញុំដែលវាយំ ជាន់ទៅទុល អត់ដឹងថាត្រូវខ្លួនឯងទេ របូតជង្គង់ទេ។ ដល់អ៊ុំខ្ញុំរត់ទៅលើកក្មួយស្រាប់តែដាច់ជើង ទើបដឹងថាខ្លួនដាច់ជើងហើយ » ។
កញ្ញា ឃ្លី នី រស់នៅក្នុងផ្ទះទំហំប្រហែលជាប្រាំម៉ែត្រគុណនឹងបីម៉ែត្រ ប្រក់ស្លឹក និងជញ្ជាំងអបដោយស្បូវដែលដាច់ដោយអន្លើអស់រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំមកហើយ។ គាត់រស់នៅជាមួយម្តាយនិងប្អូនស្រីគាត់ម្នាក់ទៀត។ ប្អូនស្រីគាត់ មានប្តី និងកូនចំនួនបីនាក់។ ពួកគេកំពុងតែរស់នៅក្នុងបន្ទុកគ្រួសារតែមួយជាមួយនឹងឃ្លី នី។
គ្រួសារនេះកំពុងរស់នៅក្នុងភូមិកោះសំរោង ឃុំពពក ស្រុកស្ទោង ដែលមានចំងាយជាង១០០គីឡូម៉ែត្រពីខេត្តកំពង់ធំ។
ប្រហែលជា១០ឆ្នាំក្រោយពេលដែល ក្លាយជាកុមារពិការជើងម្ខាង ឃ្លី នី បានចាកចេញពីគ្រួសារទៅធ្វើជាកម្មកររោងចក្រនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ គាត់ទទួលបានប្រាក់ខែ១៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។
« រហូតទៅដល់ពេលភ្ជុំ ពេលចូលឆ្នាំមកផ្ទះ បានយកមកតែម្ដង កាលនុងបានមួយខែ១៥០ (ដុល្លារ)។ ខ្ញុំផ្ញើ(យកមកផ្ទះ)ឲ្យគាត់[ម្តាយ]បានតែក្បាលទេ (១០០ដុល្លារ) កន្ទុយដាច់ហើយ (៥០ដុល្លារ) » ។
៣ឆ្នាំក្រោយមក គាត់បានបោះបង់ការងារជាកម្មកររោចក្រ ហើយមកធ្វើការជាកម្មករឆ្លាក់រូបជំនួសវិញ។ ឃ្លី នីប្រាប់ថា អង្គការមនុស្សធម៌មួយដែលគាត់មិនចាំឈ្មោះ បានជួយគាត់ដើម្បីទទួលបានការងារនោះ។ ឃ្លី នី ប្រកបរបរជាកម្មករឆ្លាក់រូបនេះនៅកំពង់ធំ និងសៀមរាបអស់រយៈពេល១ឆ្នាំ។
«ឆ្នាំនោះឯង មិនដឹងផ្ញើតាមណាទេ តាមវីងតាមវ៉ា អីខ្ញុំអត់ដឹងផងអត់ស្គាល់។ រហូតទៅដល់ពេលភ្ជុំ ពេលចូលឆ្នាំមកផ្ទះ បានយក[លុយ]មកតែម្ដង » ។
គាត់អាចផ្ញើលុយតែ២ដងក្នុងមួយឆ្នាំជូនម្តាយគាត់ នៅពេលដែលមកលេងស្រុកផ្ទាល់នៅពេលមានបុណ្យទានដូចជា ពេលចូលឆ្នាំ និងបុណ្យភ្ជុំ។
ម្តាយរបស់ ឃ្លី នី អាយុ៥៨ឆ្នាំ។
ប្អូនស្រីរបស់ ឃ្លី នី ឈ្មោះ ឃ្លី អ៊ិត អាយុ៣២ឆ្នាំ។ គាត់រំលឹកប្រាប់ពីហេតុការណ៍កាលពីឆ្នាំ២០០៤។
«ពីមុនមកបងខ្ញុំគេដើរធ្វើខាងទៅណាទេទៅវិចខ្ចប់ ទៅខាងចម្លាក់ទៅខាងអី ដល់ពេលខ្ញុំពិបាកខ្ញុំថា ខ្ញុំមានកូន ខ្ញុំទៅស្រែបាត់ ដល់ពេលមកផ្ទះបាត់ម៉ែ ម៉ែដើរបាត់។ ទៅពិបាកណាស់ពេកខ្ញុំតេឲ្យបងខ្ញុំមកវិញ ខ្ញុំឈប់ឲ្យទៅ»
ក្នុងឆ្នាំ២០០៤នោះហើយ ដែលឃ្លី នី បានសម្រេចចិត្តឈប់ពីការងារជាកម្មករឆ្លាក់រូបមកនៅផ្ទះវិញ។ គាត់សម្រេចចិត្តនៅផ្ទះមើលថែម្តាយដែលមានជំងឺ និងក្មួយតូចៗ។
« ពេលត្រលប់ពីធ្វើកម្មករចម្លាក់វិញខ្ញុំមិនថាធ្វើអីទេ ប្អូនខ្ញុំវាមិនឱ្យខ្ញុំដើរទេ អញ្ចឹងបានជាខ្ញុំដាំក្រូចរកលុយខ្លះមកដល់សព្វថ្ងៃ មិនដឹងទៅរកអីបើយើងនៅតែផ្ទះ។ បើធ្វើរួចនៅឯនេះហើយខ្ញុំទៅជួយប្អូនខ្ញុំនៅចម្ការទៀត បានជួយយកដំឡូងយកអី។ ខ្ញុំមិនចេះនៅស្ងៀមទេ លុះត្រាតែទៅអត់រួចនៅឈឺដេកមួយកន្លែងបានខ្ញុំនៅ »។
នៅដើមឆ្នាំ២០១៦ គម្រោងមួយរបស់អង្គការស្បៀង និងកសិកម្មនៃសហប្រជាជាតិបានចុះធ្វើសកម្មភាពនៅក្នុងភូមិកោះសំរោង ឃុំពពក។ ឃ្លី នី គឺជាអ្នកទទួលផលម្នាក់ ក្នុងចំណោមសមាជិកក្នុងភូមិប្រហែល៤៥គ្រួសារផ្សេងទៀតដែលទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលក្នុងឆ្នាំនោះ។ ឃ្លី នី ទទួលបានការគាំទ្រក្នុងការបង្កើតផែនការអាជីវកម្ម បច្ចេកទេសដាំបន្លែ ចិញ្ចឹមសត្វ និងការប្រើប្រាស់ទឹកដែលបណ្តុះបណ្តាលដោយអង្គការនេះ។
កញ្ញា ឃ្លី នី បានខ្ចីប្រាក់ពីក្រុមរបស់គាត់ (ក្រុមស្រ្តីឈានមុខ) ចំនួន ៤០០០០០ រៀល កាលពីខែមិនា ឆ្នាំ ២០១៨។ គាត់បានប្រើប្រាស់ប្រាក់កម្ចីទិញម៉ាស៊ីនបូមទឹកដើម្បីស្រោចស្រពដំណាំក្រូចឆ្មាក្នុងភូមិរបស់គាត់ផង និងប្រើប្រាស់ក្នុងគ្រួសារផង។
« ដល់ពេលលោកគ្រូមក ខ្ញុំចេះថែក្រូច បានម៉ាស៊ីនបានអីចាក់ទឹក ខ្ញុំក៏រកម៉ូយខ្លួនឯងនៅស្រុកស្ទោង។ ពីមុនលក់នៅតែនេះឯង ១ផ្លូន លក់បានតែ៤ពាន់រៀលទេ បើខែនេះខែវស្សាបានតែ២ពាន់រៀលទេ។ ដល់អញ្ចឹងខ្ញុំឈប់លក់នៅនេះក៏ទៅលក់ដល់ម៉ូយនៅស្រុកស្ទោងខ្លួនឯង »។
ឃ្លី នី ប្រាប់ថា គាត់បានពង្រីកផៃ្ទដីដាំក្រូចឆ្មារបស់ខ្លួនបានជិត១ហិតានៅឆ្នាំនេះ។ អង្គការស្បៀង និងកសិកម្មនៃសហប្រជាជាតិបានគាំទ្របច្ចេកទេស និងថវិកាមួយចំនួនដើម្បីតំឡើងប្រព័ន្ធតំណក់ទឹកនៅក្នុងចំការក្រូចឆ្មារបស់ ឃ្លី នី។ គាត់និយាយថា វាបានជួយសន្សំសំចៃទឹក និងកាត់បន្ថយកម្លាំងពលកម្ម។
អ្នកស្រី អ៊ឹម វី អាយុ៥២ឆ្នាំ គឺជាមេភូមិកោះសំរោង។ គាត់ប្រាប់ថា គាត់បានស្គាល់ក្រុមគ្រួសាររបស់ឃ្លី នី ជិត១៥ឆ្នាំមកហើយ។ គាត់និយាយថា ការតស៊ូរបស់ឃ្លី នី គឺជាឧទាហរណ៍សំខាន់មួយដល់មនុស្សផ្សេងទៀតនៅក្នុងភូមិ។
« ខ្ញុំឃើញគាត់ទន់ខ្សោយណាស់ ដូចថាមើលទៅម្ដាយក៏គាត់ធ្វើការមិនកើត ហើយគាត់ក៏ធ្វើអត់កើត។ ចឹងក៏ខ្ញុំចេះតែជំរុញគាត់ទៅថា អូនអើយធ្វើទៅយើងដាំក្រូចដាំអីទៅយើងលក់ទៅយើងធ្វើអី អត់កើតរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃហ្នឹង ក៏ខ្ញុំចេះតែណែនាំថា ប្រសិនគេ(FAO) មកជួយយើងហើយយើងខំប្រឹងប្រែងទៅចឹងដល់ពេលគាត់ចេះតែខំប្រឹងប្រែងទៅណា រហូតទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ» ។
យោងតាមមន្ទីរកិច្ចការនារីខេត្តកំពង់ធំ នៅក្នុងខេត្តនេះមានអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចំនួន៣ទៅ៤កំពុងប្រតិបត្តិការជួយដល់ស្រ្តីលើផ្នែកផ្សព្វផ្សាយច្បាប់អំពីអំពើហឹង្សា សុខភាពនឹងអនាម័យទឹកស្អាតស្រ្តីមានផ្ទៃពោះនឹងអាហារូបត្ថម្ភ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលអង្គការស្បៀង និងកសិកម្មហៅកាត់ថាFAO ប្រចាំខេត្តកំពង់ធំ លោក ញ៉ក់ ស៊ីវើនបានរៀបរាប់ថា អង្គការនេះកំពុងផ្តល់ការគាំទ្រដល់ស្រ្តីនៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ដើម្បីឲ្យពួកគាតយល់ដឹងពីការធ្វើកសិកម្មវៃឆ្លាត ដោយបន្ស៊ាំខ្លួនជាមួយនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុតាមរយៈការគិតគូរលើការគ្រប់គ្រងទីជំរាលខ្នាតតូច ការធ្វើកសិកម្មវៃឆ្លាតទៅនឹងអាកាសធាតុ ការបញ្ជ្រាបយេនឌ័រ និងការចិញ្ចឹមជិវីតសម្រាប់ក្រុមស្រ្រ្ដីក្នុងសហគមន៍។ គាត់និយាយថា ឃ្លី នីខិតខំរៀនសូត្រ និងមានការតាំងចិត្តខ្ពស់។
« ខ្ញុំចាំថាកាលពីឆ្នាំ២០១៦ យើងណែនាំដំណាំបន្លែដំបូង ឃ្លី នី ជាជនពិការដែលមានរោងបន្លែមុនគេនៅផ្ទះគាត់ មានសួនប្រហែលជា១០ ម៉ែត្រការ៉េ ។ ស្របពេលដែលអ្នកផ្សេងៗមានកាយសប្បទាមាំមួន អត់ទាន់មានទេ! […] ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កញ្ញាឃ្លី នី មិនត្រឹមតែជួយខ្លួនឯង និងជីវភាពក្រុមគ្រួសារទេ តែនាងបានធ្វើឲ្យផ្នត់គំនិតអ្នកភូមិមានការផ្លាស់ប្តូរ និងធ្វើជាគំរូរដល់អ្នកភូមិ។ ចឹងចំណុចទាំងអស់ហ្នឹងហើយដែលរុញច្រានគាត់ ធ្វើឲ្យអ្នកភូមិផ្សេងទៀតសម្លឹងមើលគាត់។ សម្លឹងមើលក្នុងលក្ខខណ្ឌមួយអញ្ចេះ មើលគាត់ពិការជើងប៉ុន្តែគាត់ខំប្រឹងណាស់ គាត់មិនដែលអស់សង្ឃឹមក្នុងជីវិតរបស់គាត់ទេ » ។
លោក ញ៉ក់ ស៊ីវើន និយាយថាអង្គការរបស់លោក សហការជាមួយមន្ទីរកសិកម្ម និងមន្ទីរកិច្ចការនារីខេត្តកំពង់ធំ បានជ្រើសកសិករគម្រូ៤រូបនៅឆ្នាំនេះ។ គាត់និយាយថា ឃ្លី នី គឺជាកសិករគម្រូម្នាក់ក្នុងចំណោមបួននាក់នោះ។ ឃ្លី នី ត្រូវបានជ្រើសរើសលើភាពជាគម្រូរបស់គាត់លើការដាំដំណាំក្រូចឆ្មា។ កសិករបីរូបផ្សេងទៀតនឹងត្រូវបានជ្រើសរើសពីការដាំដំឡូងមី ស្វាយចន្ទី និងដំណាំស្រូវ។
ឃ្លី នី លើកទឹកចិត្តដល់អ្នកដែលមានកាយសម្បទាផ្សេងទៀត ឲ្យប្រើប្រាស់កាយសម្បទាដែលពួកគេនៅមានដើម្បីជាសវាងមុខរបរដើរសុំទាន។
« ខ្ញុំតែងតែជួប ខ្ញុំឃើញអ្នកសុំទាន ខ្ញុំចេះតែនិយាយក្នុងចិត្តថាមិចមិនចេះខ្មាស់គេ ខ្លួនដើររួចសោះបែរជាសុំគេ។ ខ្ញុំធ្លាប់ទៅលេងអង្គរវត្ត ខ្ញុំអង្គុយចុះស្រាប់តែមានអ្នកឱ្យលុយខ្ញុំៗថាខ្ញុំអង្គុយលេងទេ កុំឱ្យលុយខ្ញុំ! ខ្ញុំមិនធ្វើខ្លួនឱ្យដល់ថ្នាក់ដើរសុំបែបហ្នឹងទេ»។
កាលពីកំឡុងខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៨នេះ ឃ្លី នី បានសាងសង់ផ្ទះឈើថ្មីមួយ ដែលមានទំហំប្រហែលជាប្រាំមួយម៉ែត្រគុណនឹងដប់ពីរម៉ែត្រ ប្រក់ក្បឿង និងមានជញ្ជាំងបាំងបិទពីឈើ។ វាមានកំពស់ខ្ពស់ផុតពីដី។ គាត់បានសង់វាឡើងនៅស្របគ្នានឹងផ្ទះចាស់របស់គាត់។
ចំការក្រូចឆ្មាជិតមួយហិចតាដែលគាត់ទើបដាំក្រោយមិនទាន់ផ្តល់ផលឲ្យគាត់ទេ។ ប៉ុន្តែគាត់អាចលក់ផ្លែក្រូចឆ្មា ដែលគាត់បានដាំពីមុនមកពីរខែម្តង ដោយទទួលបានចំណូលយ៉ាងតិចម្ភៃម៉ឺនរៀល៕
ដោយ៖ លោក វ៉ា សុភានុត និង កញ្ញា ម៉ៅ ស៊ីណា
