ការបោះបង្គោលព្រំដែនចាប់ពីទសវត្សន៍ ៨០មក ត្រូវបានអ្នកមិននៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលចោទថា រដ្ឋាភិបាលធ្វើឱ្យបាត់បង់ទឹកដីបន្ថែមទៀតទៅប្រទេសវៀតណាម។
ប៉ុន្តែ គណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន វិញអះអាងថា ការកំណត់ខណ្ឌសីមាកន្លងមកនេះ កម្ពុជាមិនបានបាត់បង់ទឹកដីសូម្បីតែមួយមីលីម៉ែត្រទៅប្រទេសជិតខាងដូចការចោទប្រកាន់ឡើយ។
ភាពចម្រូងចម្រាសនេះ រដ្ឋាភិបាលបានប្រើប្រព័ន្ធច្បាប់ចាប់ខ្លួនអ្នករិះគន់មួយចំនួនដាក់ពន្ធនាគារ ក្នុងនោះមានអតីតតំណាងរាស្ដ្រគណបក្សប្រឆាំង លោក អ៊ុំ សំអាន លោក ហុង សុខហួរ និងអ្នកឃ្លាំមើលមួយចំនួនទៀតរួមទាំងលោក រ៉ុង ឈុន ផងដែរ។
ជាការកត់សម្គាល់ ទោះជាមានការខ្វែងគំនិតគ្នាបែបនេះក្ដី ការបោះបង្គោលព្រំដែននេះ រដ្ឋាភិបាលសម្រេចបាន ៨៤ភាគរយហើយជាមួយភាគីវៀតណាម។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយនៅប្រទេសវៀតណាមនៅសប្តាហ៍មុន(ថ្ងៃទី៥ ខែតុលា) នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បានចុះហត្ថលេខាជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក ង្វៀន សួនហ្វុក ទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការនូវខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនដែលបានបោះរួចនេះ។
សំណួរត្រង់ថា តើក្រោយចុះហត្ថលេខាទទួលបន្ទាប់ព្រំដែនបែបនេះបន្សល់ទុកជម្លោះឬទេ?
ក្រុមអ្នកវិភាគ និងឃ្លាំមើលសង្គមកម្ពុជា បានបង្ហាញនូវការយល់ឃើញផ្សេងគ្នាពីបញ្ហានេះ។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន មានប្រសាសន៍ថា តាមការចុះពិនិត្យជាក់ស្ដែង និងជួបពលរដ្ឋរស់នៅតាមព្រំដែន ដែលលោកថា សុំមិននិយាយលើផែនទី និយាយតែលើដីជាក់ស្ដែង បង្គោលព្រំដែនមួយចំនួន ត្រូវបានបោះចូលដីស្រែចម្ការពលរដ្ឋខ្មែរ។
អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះ បង្ហាញការយល់ឃើញថា បើរដ្ឋាភិបាលមិនពិចារណាឡើងវិញអំពីភាពមិនប្រក្រតីនេះទេ លោកថា ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែននេះ នឹងបន្សល់ទុកជម្លោះដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ។
លោក រ៉ុង ឈុន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ការចុះហត្ថលេខាទទួលយកដោយភាពចម្រូងចម្រាសបែបនេះ វាបន្សល់ទុកនូវភាពមិនច្បាស់លាស់ទៅដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ។ អ៊ីចឹង មុននឹងយើងទទួលយក ៨៤ភាគរយដែលត្រូវបានបោះហ្នឹង ធ្វើម៉េចយើងត្រូវពិនិត្យឡើងវិញ ធ្វើឱ្យចុះសម្រុងគ្នាគ្រប់ភាគីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកនយោបាយអាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា។ អាហ្នឹងបានជាការល្អប្រសើរ»។
កម្ពុជា និងវៀតណាម មានព្រំដែនគោករួមគ្នាប្រវែង១២៧០គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុន្តែ គណៈកម្មាធិការព្រំដែនកម្ពុជា ធ្លាប់អះអាងថា ចំណុចដែលនៅសល់ ១៤ភាគរយនោះ មាននៅតំបន់ដាក់ណាំស្ថិតក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី ចំណុចខ្លះទៀតនៅខេត្តស្វាយរៀង និងនៅខេត្តកណ្ដាល។
អតីតតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រឆាំង ដែល សកម្មបញ្ហាព្រំដែន គឺលោក អ៊ុំ សំអាន មានប្រសាសន៍ថា ការទទួលស្គាល់ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនពេលនេះ កម្ពុជាបាត់ទឹកដីមួយផ្នែកទៀតទៅប្រទេសវៀតណាម និងបន្សល់ទុកជម្លោះក្នុប្រវត្តិសាស្រ្ត បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួល ដោយថា ការកំណត់ព្រំដែននេះ ធ្វើតាមសន្ធិសញ្ញាខុសច្បាប់ឆ្នាំ១៩៨៥។
លោក អ៊ុំ សំអាន អះអាងទៀតថា សន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩៨៥ ត្រូវបានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ប្រកាសមោឃភាព ឬលុបចោលរួចហើយ ព្រោះជាសន្ធិសញ្ញាមួយស្ថិតក្នុងសម័យវៀតណាមគ្រប់គ្រងកម្ពុជា។
លោក អ៊ុំ សំអាន បញ្ជាក់ថា៖ «នៅឆ្នាំ១៩៨៥ លោក ហ៊ុន សែន កាលហ្នឹងគាត់ជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសស៊ីញ៉េជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសវៀតណាម លោក ង្វៀង កូថាច់ គឺយួនជាអ្នករៀបចំសន្ធិសញ្ញាហ្នឹងទាំងអស់។ ដូច្នេះ ការចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាហ្នឹងធ្វើទៅតាមយួនគេរៀបចំឱ្យយើងនឹងចុះហត្ថលេខា។ ដូច្នេះ មិនអាចយកមកបោះបង្គោលទៅការពារបូរណភាពទឹកដីយើងបានទេ»។
ប៉ុន្តែ ប្រធានរាជ្យបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជារបស់រដ្ឋាភិបាល និងជាប្រធានក្រុមស្រាវជ្រាវព្រំដែន លោក បណ្ឌិត សុខ ទូច ពន្យល់ថា ក្រោយរដ្ឋាភិបាលចុះហត្ថេលខា ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែននឹងក្លាយជាតំបន់សន្តិភាព និងអភិវឌ្ឍន៍។
លោក សុខ ទូច ប្រាប់ថា៖ «យើងគិតថា វាប្រែក្លាយជាតំបន់៤ គឺទី១តំបន់មិត្តភាពទី២ គឺតំបន់ប្តោះប្តួរ[ទំនិញ]ទី៣ការទប់ស្កាត់ការហូចចេញហូរចូលនៃគ្រឿងញៀណ និងជួញដូរមនុស្ស និងទី៤យើងដឹងហើយគឺធ្វើឱ្យព្រំដែនជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍។បើសិនជាយើងបង្កើតសត្រូវនៅសតវត្សន៍ទី២១នេះគ្មានអ្នកឈ្នះគ្មានអ្នកចាញ់ទេ»។
លោក សុខ ទូច ពន្យល់ទៀតថា សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនឆ្នាំ១៩៨៥ មិនធ្វើឱ្យភាគីណាមួយខាតបង់ទឹកដីទេ ដោយថា ការបោះបង្គោលបច្ចុប្បន្នយកតាមផែនទីដែលបន្សល់ទុកពីសម័យបារាំង ហៅថា កូសាំងស៊ីន។
លោក សុខ ទូច បន្តថា៖ «អ៊ីចឹង គេយកអាកូសាំងស៊ីនហ្នឹងធ្វើជាផែនទីដែលយើងឯកភាពគ្នារវាងវៀតណាម និងកម្ពុជា។ រឿងយក[សន្ធិសញ្ញាព្រំដែន]៨៥អី អាហ្នឹងគ្រាន់តែបន្តនិរន្តរភាពដែលនិយាយពីកិច្ចការព្រំដែន ឬកំណត់ព្រំដែនឱ្យបានច្បាស់លាស់[សន្ធិសញ្ញា៨៥]គ្រាន់តែជាចំណុចចាប់ផ្តើមមួយប៉ុណ្ណឹងទេ»។
តែលោក អ៊ុំ សំអាន អះអាងថា សន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩៨៥នោះ សូម្បីតែអតីតព្រះមហាក្សត្រព្រះ នរោត្តម សីហនុ ក៏ព្រះអង្គមិនទទួលស្គាល់ដែរ ដែលថា រដ្ឋាភិបាលធ្វើឱ្យរស់ឡើងវិញនៅឆ្នាំ២០០៥នោះ។
លោក អ៊ុំ សំអាន បន្តថា៖ «សន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ២០០៥ហ្នឹង សម្ដេចតា[ព្រះ នរោត្តម សីហនុ] ក៏លោកបដិសេធដែរ រហូតដល់គំរាមសម្ដេចតា និងព្រះមហាក្សត្រសព្វថ្ងៃថា ប្រសិនព្រះអង្គមិនចុះហត្ថលេខាទេ នឹងរំលាយរបបរាជានិយម។ មានន័យថា សម្ដេចតាគាត់ទទួលស្គាល់ថា អាសន្ធិសញ្ញាហ្នឹងវាបាត់បង់ទឹកដីបានគាត់អត់ទទួលស្គាល់សន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ២០០៥ហ្នឹង»។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍន៍ និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយ លោក បណ្ឌិត មាស នី វិភាគថា ប្រវត្តិនៃវិបត្តិព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម បង្កើតជាចម្ងល់ធំពីរដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ។
អ្នកវិភាគរូបនេះ ពន្យល់ថា ចម្ងល់ទី១ ហេតុអ្វីបានរដ្ឋាភិបាលយកសន្ធិសញ្ញា ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស លុបចោលទៅហើយនោះមកធ្វើជាបន្ទាត់ព្រំដែន និងចម្ងល់ទី២ ហេតុអ្វីរដ្ឋាភិបាល បន្តបោះបង្គោលព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងទាំងគ្មានការឯកភាពជាតិ។
លោក មាស នី ប្រាប់ថា៖ «ការកំណត់ព្រំដែនអាចមានសន្ធិភាព និងស្ថិរភាពយូរអង្វែងទៅបាន លុះណាតែគឺការឯកភាពជាតិនៅខាងក្នុងស្រុកយើងនេះសិនយើងឃើញពីមុនមកក៏មានទំនាស់អ៊ីចឹងដែរ គឺទាស់ទែងគ្នាឯងហើយរត់ទៅពឹងគេ ដល់ទៅពឹងគេវាត្រូវបាត់ត្រង់នេះបន្តិច ត្រង់នោះបន្តិច រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន»។
បើតាមលោក មាស នី ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនបែបនេះ នឹងបន្សល់ទុកនូវជម្លោះជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៅថ្ងៃអនាគត ចំណែករដ្ឋាភិបាល នឹងទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខប្រវត្តិសាស្ដ្របើសិនជាក្មេងជំនាន់ក្រោយរកឃើញថា ការបោះបង្គោលព្រំដែនពេលនេះពិតជាបានបាត់បង់ទឹកដីទៅប្រទេសជិតខាងមែននោះ។
យ៉ាងនេះក្ដី អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ តាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី៥តុលា បានចោទថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់បន្ទាត់ព្រំដែន៨៤ភាគរយនេះ ថាជាការ«កាត់ទឹកដីខ្មែរឱ្យទៅប្រទេសវៀតណាមដោយស្របច្បាប់»។
អតីតគណបក្សប្រឆាំង អះអាងថា ខ្លួននឹងសើរើឡើងវិញនូវសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាមនេះ ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជាស្របតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ៕
